Nri iri nri: Nwere ike ịkọwa ihe mere 70 pasent ndị America ji abụba?
Mark Hyman MD, October 16, 2010
Gọọmentị anyị na ụlọ ọrụ nri na-agbakwunye “ibu ọrụ onwe onye” ma a bịa n'ịlụso ọrịa oke ibu ọgụ na ọrịa ndị metụtara ya. Ha na-ekwu na ndị mmadụ kwesịrị igosipụta njide onwe onye, ịhọrọ nhọrọ ka mma, zere iri oke nri, ma belata nri ha na-a sugarụ shuga na nri esiri esi. A na-eduga anyị n’ikwere na enweghị ezigbo nri ma ọ bụ ajọ nri, na ọ bụ maka itule. Nke a dị mma na tiori, belụsọ otu ihe…
Nchoputa ohuru nke sayensi n’egosiputa na ihe eji esi nri, nke nwere shuga, nke nwere abubara na nnu - nri emere n’osisi karia itolite na osisi, dika Michael Pollan ga - ekwu - na - eri ahu ike.
Cheedị ihe dị elu nke broccoli, ma ọ bụ nnukwu nnukwu efere apụl. Ị ma onye ọ bụla ga-agba broccoli ma ọ bụ apụl? N'aka nke ọzọ, were ugwu nke nduku nduku ma ọ bụ otu akpa kuki, ma ọ bụ pint nke ice cream. Ndị dị mfe iche n'echiche ka ha na-apụ n'anya n'amaghị ụbụrụ, ụbụrụ nke na-agbake ume na-eri ụfụ. Broccoli anaghị eri ahụ, ma kuki, ibe, ma ọ bụ soda nwere ike ịghọ ọgwụ ọjọọ.
“Naanị ịsị mba” ị ”ụ ọgwụ ọjọọ riri ahụ agabeghị nke ọma, ọ gaghị arụ ọrụ maka iri nri nri ụlọ ọrụ anyị, kwa. Gwa koken ma ọ bụ ọgwụ ike heroin ma ọ bụ onye a alcoụrụma "ka ị sị mba" mgbe ụkwara ume ahụ mbụ ahụ, gbaa, ma ọ bụ drinkụọ ya. Ọ dịghị mfe. Enwere usoro ihe eji eme ka ihe na-eri ahụ. Ọ dịghị onye na-ahọrọ ịbụ onye ọgwụ riri ahụ, onye isi, ma ọ bụ onye a drunkụrụma. Onweghi onye choro ibu ibu. Omume ndị ahụ na-esite na ụgwọ ọrụ ụgwọ ọrụ neurochemical oge ochie na ụbụrụ nke na-egbochi ike nkịtị ma mechie akara ngosi ndu anyị nke na-achịkwa agụụ.
Tụlee:
- Gịnị mere ndị na-ese siga ji anọgide na-aṅụ sịga n'agbanyeghị na ha maara na sịga ga-enye ha kansa na ọrịa obi?
- Ntak emi ihe na-erughị 20 pasent nke ndị aṅụrụma ji nwayọọ nwayọọ kwụsị ịṅụ mmanya?
- Gịnị mere ọtụtụ ndị na-eri ahụ ji anọgide na-eji cocaine na heroin n'agbanyeghị na e bibiri ndụ ha?
- Gịnị mere ịkwụsị caffeine na-eduga ná mgbakasị na isi ọwụwa?
Ọ bụ n'ihi na ihe ndị a na-eri ahụ.
Gịnị kpatara o ji esiri ndị buru oke ibu ike ibu arọ n'agbanyeghị nhụsianya na nsogbu ahụike dịka ọbara mgbali elu, ọrịa shuga, ọrịa obi, ọrịa ogbu na nkwonkwo, na ọbụna ọrịa kansa, ọ bụ ezie na ha nwere ọchịchọ siri ike ịghara ibu ibu? Ọ bụghị n'ihi na ha chọrọ ịbụ abụba. Ọ bụ n'ihi na ụfọdụ ụdị nri na-eri ahụ.
Nri nke shuga, abụba, na nnu nwere ike ịṅụ ahụ. Karịsịa mgbe e jikọtara ya na ụzọ nzuzo na ụlọ ọrụ nri agaghị eso ma ọ bụ mee ọha mmadụ. A na-enye anyị ihe ọmụma na-agụsi agụụ ike maka ihe oriri ndị a ma rie ọtụtụ n'ime ha ka o kwere omume. Anyị niile maara banyere ọchịchọ, ma gịnị ka sayensị na-agwa anyị banyere nri na ịṅụ ahụ, gịnịkwa ka iwu na iwu pụtara ma ọ bụrụ na nri ụfọdụ, n'ezie, na-eri ahụ?
Sayensị na Ụdị Ihe Nri
Ka anyị nyochaa nyocha na myirịta dị n’etiti shuga dị elu, ike siri ike, nke nwere abụba na nnu dị iche iche na nri rafuru na cocaine, heroin, na nicotine.
Anyị ga-amalite site na nyochaa njirisi nyocha maka nchọpụta ma ọ bụ ọgwụ riri ahụ dị na akwụkwọ nsọ nke nyocha nke psychiatric, DSM-IV, ma lelee etu nke ahụ gbasara nri riri ahụ:
- A na-ewere ihe dị ukwuu na oge dị ogologo karịa nke a chọrọ (ihe a na-ahụkarị na ndị na-emekarị nri).
- Ọchịchọ nọgidere na-achọsi ike ma ọ bụ mgbalị ugboro ugboro ị na-eme ịkwụsị. (Tụlee ihe ị na-eme ugboro ugboro iji rie ihe ọtụtụ mmadụ buru ibu.)
- A na-eji oge na-arụ ọrụ iji nweta, jiri, ma ọ bụ naghachi. (Mgbalị ndị ahụ a na-eme ugboro ugboro iji welata oge were oge.)
- Ọrụ, ọrụ, ma ọ bụ ntụrụndụ dị mkpa a hapụrụ ma ọ bụ belata. (M na-ahụ nke a n'ọtụtụ ndị ọrịa bụ oke ma ọ bụ oke ibu.)
- Ịga n'ihu na-aga n'ihu n'agbanyeghị na ị maara ihe dị njọ (dịka, enweghị ike ịrụ ọrụ dị mkpa, jiri ya mee ihe dị egwu). (Onye ọ bụla na-arịa ọrịa na abụba na-achọ ibu ibu, ma ọ bụrụ na enyemaka ole na ole nwere ike ime mgbanwe ndị na-eri nri nke ga-eweta nke a.)
- Ndidi (akara akara ke ego; akara akara ke utịp). (N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, ị ga-anọgide na-eri nri naanị ka ị wee nwee “nkịtị” ma ọ bụ ghara ịnwe ọpụpụ.)
- Ihe njirimara njirimara; umi iwere ịkwụsị iwepụ. (Ọtụtụ mmadụ na-enwe "nsogbu ọgwụgwọ" nke nwere ọtụtụ mgbaàmà dị ka iwepụ mgbe ewepụ ụfọdụ nri na nri ha.)
Ọ bụ mmadụ ole na ole n'ime anyị nwere onwe anyị pụọ na nke a. Ọ bụrụ na ị nyochaa àgwà gị na mmekọrịta gị na sugar, karịsịa, ị ga-achọpụta na omume gị gbasara sugar na mmetụta ndị na-akpata ọrịa shuga na-adaba n'ụzọ zuru oke. Ọtụtụ n'ime ihe ndị a dị n'elu ga-emetụta gị.
Ndi oru nyocha site na Yale's Rudd Center for Policy Policy and Obesity mere ka onu ogugu nri riri ahu. (I) Nke a bu isi ihe ole na ole eji eme ihe iji mata ma inwere nri riri gi. Ọ nwere nke ọ bụla n'ime ụda a maara? Ọ bụrụ na ọ na-eme gị, ị nwere ike ịbụ "onye ọgwụ riri ahụ ụlọ ọrụ."
- Achọpụtara m na mgbe m malitere iri ihe oriri ụfọdụ, ana m eri nri karịa ihe m zubere.
- Ịghara iri ụfọdụ ụdị nri ma ọ bụ belata ụdị nri ụfọdụ bụ ihe m na-echegbu onwe m.
- Ana m eji oge dị ukwuu na-eche ụra ma ọ bụ na-eme ka ndị mmadụ ghara ịṅụbiga mmanya ókè.
- Enwerela oge mgbe m na-eri ụfọdụ ihe oriri ọtụtụ mgbe ma ọ bụ n'ọtụtụ dị ukwuu na m na-etinye oge na-eche banyere mmetụta na-ezighị ezi site na iri nri karịa ịrụ ọrụ, na-etinye oge na ezinụlọ m ma ọ bụ ndị enyi, ma ọ bụ na-arụ ọrụ ndị ọzọ dị mkpa ma ọ bụ ihe ntụrụndụ m na-enwe .
- Anọgidere m na-eri otu ụdị nri ma ọ bụ ụdị nri ahụ ọ bụ ezie na m nwere nsogbu mmetụta uche na / ma ọ bụ nke anụ ahụ.
- Ka oge na-aga, achọtara m na ọ dị mkpa ka m na-eri ihe karia ka m nweta mmetụta m chọrọ, dị ka mmetụ obi na-adịghị mma ma ọ bụ obi ụtọ dị ukwuu.
- Enwere m ihe mgbochi iwepụ mgbe m wedara ma ọ bụ kwụsịrị iri nri ụfọdụ, gụnyere mgbaàmà anụ ahụ, ọgba aghara, ma ọ bụ nchegbu. (Biko etinyela ihe mgbaàmà ndị na-eme ka ndị mmadụ ghara ịṅụ mmanya dị ka soda pop, kọfị, tii, mmiri ọṅụṅụ, wdg.)
- Omume m gbasara nri na nri na-akpata nhụsianya dị ukwuu.
- Enwere m nsogbu dị ukwuu n'ikike m nwere ike ịrụ ọrụ nke ọma (ọrụ ụbọchị, ọrụ / ụlọ akwụkwọ, mmemme ọha na eze, ọrụ ezinụlọ, nsogbu ahụ ike) n'ihi nri na iri nri.
Dabere na njirisi ndị a na ndị ọzọ, ọtụtụ n'ime anyị, gụnyere ọtụtụ ụmụaka buru oke ibu, "riri ahụ" na nri ụlọ ọrụ.
Nke a bụ ụfọdụ n'ime nchọpụta sayensị na-ekwenye na nri pụrụ n'ezie ịṅụ ahụ (ii):
- Sugar na - akpali ụbụrụ ụgwọ ọrụ ụbụrụ site na neurotransmitter dopamine, dịka ọgwụ ndị ọzọ na - eri ahụ.
- Brain imagining (PET scans) na-egosi na nnukwu shuga na nnukwu abụba na-arụ ọrụ dị ka heroin, opium, ma ọ bụ morphine na ụbụrụ (iii)
- Ihe nyocha nke Brain (PET scans) na-egosi na ndị buru ibu na ndị na-aṅụ ọgwụ ọjọọ nwere ọnụ ọgụgụ dị ala nke ndị na-anabata ọrịa dopamine, na-eme ka ha nwee ọchịchọ ịchọ ihe ndị na-eme ka dopamine sikwuo ike.
- Nri dị abụba na sweets na-akpali mwepụta nke opioids nke anụ ahụ (kemịkalụ dị ka morphine) na ụbụrụ.
- Ọgwụ anyị na-eji gbochie ndị na-anabata ụbụrụ maka heroin na morphine (naltrexone) na-ebelata oriri na mmasị maka nri dị ụtọ, nke nwere abụba buru ibu na oke ibu na ndị na-eri binge.
- Ndị mmadụ (na oke) na-azụlite shuga - ha chọrọ ọtụtụ ihe iji mejuo onwe ha - dịka ha na-eme maka ọgwụ ọjọọ dị ka mmanya ma ọ bụ heroin.
- Ndị obese na-anọgide na-eri nri dị oke mma na-adịghị mma n'agbanyeghị nsogbu siri ike na mmekọrịta onwe onye, dịka ndị na-eri ahụ ma ọ bụ ndị aṅụrụma.
- Mụ anụmanụ na ụmụ mmadụ na-enwe "iwepụ" mgbe bekee kwụsịrị na shuga na mberede, dị ka ndị ọ addicụ addicụ na-egbu ọgwụ.
- Dị ka ọgwụ ọjọọ, mgbe oge mbụ "ị enjoyụrị ọ foodụ" nke nri, onye were ya anaghị eri ha ka ọ dị elu kama ọ ga-adị ka ọ dị nkịtị.
Cheta ihe nkiri ahụ bụ Super Size Me, ebe Morgan Spurlock riri nri atọ buru ibu site na McDonald kwa ụbọchị? Ihe metụrụ m n'ahụ na fim ahụ abụghị na o ritere pound 30 ma ọ bụ na cholesterol ya arịgoro, ma ọ bụ ọbụnakwa na o nwere imeju abụba. Ihe dị ịtụnanya bụ na eserese ya nke ụdị nri na-eri ahụ nke nri ọ riri. Ná mmalite nke ihe nkiri ahụ, mgbe ọ na-eri nri mbụ ya, ọ tụbara ya, dị ka onye nọ n'afọ iri na ụma nke na-a drinksụbiga mmanya ókè na nnọkọ oriri mbụ ya. Ka ọ na-erule ngwụsị nke ihe nkiri ahụ, ọ bụ naanị "ọ dị mma" mgbe ọ na-eri nri ratụ ratụ. N’oge ndị ọzọ o nwere nkụda mmụọ, ike gwụrụ, nchekasị, na mgbakasị ahụ wee kwụsị inwe agụụ mmekọahụ ya, dịka onye ọgwụ ọjọọ riri ahụ ma ọ bụ onye na-ese anwụrụ na-ahapụ ọgwụ ya. Ihe oriri doro anya na-eri ahụ.
Nsogbu ndị a na-eri nri riri ụba na eziokwu na ndị na-ere nri na-ajụ ịhapụ ihe ndekọ ọ bụla n'ime otú ha si etinye ihe na-emepụta ọnụ iji mekwuo oriri nke ihe oriri ha, n'agbanyeghị na ndị nchọpụta chọrọ. N'akwụkwọ ya bụ The End of Overeating, David Kessler, MD, onye bụbu isi nke Food and Drug Administration, na-akọwa na sayensị nke esi eji nri mee ọgwụ ọjọọ site na ịmepụta nri ndị na-adịghị emerụ emerụ nke na-eduga n'ọrịa na-agwọ ọrịa neuro-chemical.
Nke a bing na-eduga na nnukwu nsonaazụ nke ahụike nke na-eme ka calorie na-ebute ma na-ebute uru bara uru. N’otu nnyocha Harvard bipụtara na Journal of the American Medical Association, ndị na-eto eto buru oke ibu riri calorie 500 ọzọ kwa ụbọchị mgbe enyere ha ohere iri nri ratụ ratụ ma e jiri ya tụnyere ụbọchị anaghị enye ha nri iri nri. Ha riri nri karịa n'ihi na nri ahụ kpatara agụụ na ihe iri ahụ. Dị ka onye a alcoụrụma mgbe ọ theụchara ihe ọ firstụ firstụ mbụ, ozugbo ụmụaka ndị a malitere iri nri eserese nke jupụtara na shuga, abụba, na nnu nke kpatara ụlọ ọrụ ụgwọ ọrụ ụbụrụ ha, ha enweghị ike ịkwụsị. Ha dị ka oke n'ime onu. (Iv)
Kwụsị chee echiche maka nke a otu nkeji. Ọ bụrụ na ị ga-eri calorie 500 kwa ụbọchị, nke ahụ ga-aha kalori 182,500 kwa afọ. Ka anyị hụ, ọ bụrụ na ị ga-erikwu calorie 3,500 iji nweta otu paụnd, nke ahụ bụ uru kwa afọ nke 52 pound!
Ọ bụrụ na shuga dị elu, abụba abụba, kalori-ọgaranya, nri dara ogbenye, edozi, ngwa ngwa, nri ratụ ratụ na-eri ahụ n'ezie, gịnị ka nke ahụ pụtara? Kedu ka nke ahụ kwesịrị isi metụta ụzọ anyị si ebu oke ibu? Kedu ihe ọ pụtara maka atumatu na usoro gọọmentị? Enwere ihe iwu pụtara? Ọ bụrụ na anyị na-ahapụ na ọbụna na-akwalite ihe ndị na-eri ahụ na nri ụmụaka anyị, olee otú anyị kwesịrị isi mee nke ahụ?
Enwere m ike ijisi gị ike, Nnukwu nri agaghị eme mgbanwe ọ bụla n'afọ ofufo. Ha ga-achọ ileghara sayensị a anya. Ha nwere mantra atọ gbasara nri.
- Ihe niile gbasara nhọrọ. Họrọ ihe ị ga-eri bụ maka ọrụ dịịrị gị. Ọchịchị gọọmentị na-achịkwa otu ị si ere nri ma ọ bụ ihe oriri ị nwere ike iri na-eduga na nwa nwanyị, nri "ndị fascist," na nnyonye anya na nnwere onwe obodo anyị.
- Enweghị ezigbo nri na nri ọjọọ. Ihe niile gbasara ego. Yabụ ọ nweghị nri a kapịrị ọnụ a ga-ata ụta maka ọrịa oke ibu.
- Lekwasị anya na agụmakwụkwọ banyere mmega ahụ abụghị nri. Ọ bụrụhaala na ịmịpụrụ calorie ndị ahụ, ihe ị ga-eri adịghị mkpa.
O bu ihe nwute, nke a abughi ihe nduzi si n'aka ulo oru nke nwere mmuta, obughi n'igbu mba.
Ànyị Nwere Nhọrọ Maka Ihe Anyị Na-eri?
Nnukwu ihe eji achọ ihe banyere atụmatụ ụlọ ọrụ nri na amụma nri gọọmentị na-akwado ma na-ekwusi ike ịhọrọ onye ọ bụla na ọrụ onwe onye iji dozie oke ibu anyị na ọrịa na-adịghị ala ala. A gwara anyị na ọ bụrụ na ndị mmadụ anaghị eri oke nri, na-emega ahụ karịa ma na-elekọta onwe ha, ọ ga-adị anyị mma. Anyị ekwesịghị ịgbanwe iwu anyị ma ọ bụ gburugburu anyị. Anyị achọghị ka gọọmentị gwa anyị ihe anyị ga-eme. Anyị chọrọ nnwere onwe ịhọrọ.
Ma, nhọrọ gị ọ bụ n'efu, ma ọ bụ na-akpa àgwà ụgbọala Big Food site na usoro aghụghọ ahịa?
Nke bụ eziokwu bụ na ọtụtụ mmadụ bi n’ebe ọzara nri ebe ha na-enweghị ike ịzụta apụl ma ọ bụ karọt, ma ọ bụ biri n’obodo ndị na-enweghị ụkwụ ma ọ bụ ebe ọ na-adịghị mma ịpụ ije. Anyị na-ata ụta abụba. Mana olee otu anyi ga-esi taa nwata di afo abuo mmanu? Olee nhọrọ ndị o nwere?
Anyị bi gburugburu nri na-egbu egbu, nri na-edozi ahụ. Ebe a na-ere nri ehihie n'ụlọ akwụkwọ na ebe a na-ere ihe, ejula nri ratụ ratụ na “ihe ọ sportsụ sportsụ egwuregwu.” Otutu n’ime anyi amaghi ihe anyi na eri. Iri iri ise nke nri a na-eri n'èzí ụlọ, ọtụtụ nri a na-esi n'ụlọ bụ naanị nri ndị na-emepụta ngwa ngwa microwavable. Lọ oriri na ọụ andụ na agbụ anaghị enye aha njirimara doro anya. You maara na otu usoro nke Outback Steakhouse cheese fries bụ calori 2,900, ma ọ bụ na Starbucks venti mocha latte bụ calorie 508?
Ihe ndị metụtara gburugburu (dịka mgbasa ozi, enweghị akara aha, na ndị ọzọ) yana ihe nrị ahụ riri ahụ nke “nri ụlọ ọrụ mmepụta ihe,” mgbe e tinyekọtara ya, na-akagbu usoro nchịkwa ma ọ bụ usoro nchịkwa mmadụ. Ime ka igbanwe nke a gafere oke ibu ọrụ gọọmentị ma ọ bụ na imepụta amụma iji nyere aka jikwaa ụdị gburugburu a ga - eduga na "ọnọdụ nwa nwanyị" bụ naanị ihe ngọpụ maka Nnukwu nri iji gaa n'ihu n'omume adịghị mma.
Lee ụzọ ụfọdụ anyị nwere ike isi gbanwee ebe nri anyị:
- Mee ezigbo ego nke nri ulo oru na ahia. Mee ka mmetụta ya maka ụgwọ nlekọta ahụ ike na arụ ọrụ efu.
- Kwado mmepụta nke mkpụrụ osisi na akwụkwọ nri. Onu ogugu 80 nke uzo gọọmenti na-agazi na nnu na ọka, nke a na-eji emeputa otutu ihe oriri anyi riri. Ọ dị anyị mkpa ichegharị ego enyemaka ma nyekwuo ndị ọrụ ugbo nta na ụdị mkpụrụ osisi na akwụkwọ nri.
- Inyekwuo nnukwu ụlọ ahịa iji meghee na obodo ndị ogbenye. Ịda ogbenye na ibu ibu na-aga n'ihu. Otu ihe kpatara ya bụ nri ala ahịhịa anyị na-ahụ gburugburu mba ahụ. Ndị ogbenye na-enwe ikike inweta nri dị elu, oke. Anyị kwesịrị ịmepụta ụzọ iji nye ya ha.
- Kwụsị ịzụ ahịa ụmụaka. Mba 50 mba ndị ọzọ emeela nke a, gịnị kpatara na anyị emeghị?
- Gbanwee ụlọ nri ụlọ akwụkwọ. Nlekọta nri ehihie nke mba na ụdị ya ugbu a bụ ime ihe ike. Ọ gwụla ma ọ bụrụ na anyị chọrọ ka ọgbọ na-esote ọgaranya na ahụike karịa anyị, anyị kwesịrị ịkụzi nri na-edozi ahụ na nri dị mma n'ụlọ akwụkwọ anyị.
- Wụpụta mmemme nkwado obodo na onye ọrụ ọhụrụ nke ndị ọrụ ahụike obodo. Ndị a ga-enwe ike ịkwado ndị mmadụ n'otu n'otu na ịme nhọrọ ndị ka mma.
Anyị nwere ike ịgbanwe ọnọdụ ndabara na gburugburu ebe obibi nke na-akwalite ma na-akwalite omume ịtiveụ ọgwụ ọjọọ. (V) Ọ bụ naanị okwu gbasara ọha na eze na ndọrọ ndọrọ ọchịchị. Ọ bụrụ na anyị emeghị, anyị ga-eche nsogbu na-aga n'ihu nke oke ibu na ọrịa na mba niile.
Maka ama ndi ozo banyere otu anyi ga esi edozi nsogbu nri na mba a, lee nri na nri nke drhyman.com.
Maka ahụ ike gị,
Mark Hyman, MD
References
(i) Gearhardt, AN, Corbin, WR, na KD 2009. Brownell. Ntụle mbụ nke Yale Food Addiction Number. Enwe. 52 (2): 430-436.
(ii) Colantuoni, C., Schwenker, J., McCarthy, P., et al. 2001. Nnukwu shuga na-eri ihe na-eme ka ọ bụrụ dopamine na ndị nabatara na-arụ ọrụ n'ime ụbụrụ. Neuroreport. 12 (16): 3549-3552.
(iii) Volkow, ND, Wang, GJ, Fowler, JS, et al. 2002. “Nonhedonic” nri na-akpali mmadụ n'ime ụmụ mmadụ gụnyere dopamine na dorsal striatum na methylphenidate na-eme ka mmetụta a dịkwuo elu. Synapse. 44 (3): 175-180.
(iv) Ebbeling CB, Sinclair KB, Pereira MA, Garcia-Lago E, Feldman HA, Ludwig DS. Nkwụnye ụgwọ maka ihe oriri sitere na nri ngwa ngwa n'etiti ndị na-eto eto buru ibu na ndị na-eto eto. JAMA. 2004 Jun 16; 291 (23): 2828-2833.
(v) Brownell, KD, Kersh, R., Ludwig. DS, et al. 2010. Ibu ọrụ onwe onye na oke ibu: Otu ihe bara uru maka nsogbu nke okwu. Ahụike Health (Millwood). 29 (3): 379-387.
;