Jaak Panksepp, de uitvinder van de term 'affectieve neurowetenschappen', wordt beschouwd als een radicaal in zijn vakgebied, met baanbrekende inzichten in emotionele kwesties, variërend van depressie tot speelsheid. Wat maakt hem radicaal? Ten eerste zijn studie van dierlijke emoties en zijn op gegevens gebaseerde bewering dat dieren gevoelens ervaren zoals mensen dat doen. Met behulp van elektrische stimulatie van de hersenen heeft Panksepp dat aangetoond alle zoogdieren hebben hetzelfde emotionele basissysteem: dat wil zeggen onderliggende neurale netwerken die zijn gekoppeld aan gevoelens van rauwe emotie en die positief of negatief reageren wanneer ze worden opgewonden. Panksepp heeft dat bijvoorbeeld gekietelde ratten om ze te horen 'lachen' ; bij andere soorten heeft hij uitgebreide experimenten uitgevoerd met wat hij "scheidingsnood" noemt.
“De neurowetenschappers van vandaag nemen over het algemeen niet de moeite om het emotionele leven van dieren te beschouwen, of het op één lijn te stellen met dat van mensen. Maar zoals Panksepp welsprekend stelt: "Dieren hebben emotionele systemen die gevoelens opwekken, ook al erkent nog nauwelijks een neurowetenschapper dit feit."
2013-07-11-xxxpanksepppicturewithanimal.jpg
Ten tweede: Panksepp kijkt naar wat onze gevoelens veroorzaakt: de primaire, instinctieve netwerken in de hersenen waardoor ze gebeuren. De meeste neurowetenschappers, vertrouwde hij toe in ons telefoongesprek tussen Parijs (waar ik lesgeef) en Washington (waar hij lesgeeft), kijken alleen naar symptomen. 'Het zijn behavioristen. Ze volgen de traditie van de vroege psycholoog William James, die emotie beschouwde als een mentaal na-effect, een cognitieve aflezing van autonome lichamelijke opwinding, in plaats van als het hersensysteem dat ons drijft. " Het grootste deel van zijn carrière heeft hij met deze behavioristen op gespannen voet gestaan, ondanks het feit dat de belangrijkste bijdragen van Panksepp op het gebied van emotie nu algemeen worden aanvaard, vooral door psychotherapeuten die patiënten behandelen voor emotionele problemen zoals depressie.
Een van de belangrijkste bijdragen van Panksepp: zijn identificatie van zeven oude instincten, of 'primaire proces-affectieve systemen', die volgens hem de mens drijven. Namelijk: ZOEKEN, Woede, ANGST, PANIEK-GRIEF, moederlijke ZORG, PLEZIER / LUST en SPELEN. Als darwinistische neuroevolutionist stelt Panksepp dat deze instincten ingebed zijn in oude hersengebieden; het zijn evolutionaire herinneringen "ingebouwd in het zenuwstelsel op een fundamenteel niveau" (vandaar waarom hij ze in hoofdletters spelt). Het uitgangspunt is dat emoties eigenlijk essentieel zijn om te overleven. "Ze stellen dieren in staat automatisch te anticiperen op overlevingskwesties."
Deze instinctieve emotionele systemen kunnen worden beschouwd - en hier is een radicaal inzicht - ons 'kernzelf'.
Nog een radicaal inzicht: het belangrijkste van de zeven emotionele systemen, het SEEKING-EXPECTANCY-systeem, kan de kern vormen van het begrijpen van depressie. Het SEEKING-systeem is dat wat ons ertoe aanzet om in onze omgeving informatie te zoeken die ons zal helpen te overleven, of het nu gaat om de locatie van smakelijke noten of een link op een nieuwe datingservice op internet. "Het stelt dieren in staat de wereld in te trekken en enthousiast op zoek te gaan naar de middelen die nodig zijn om te leven." Dit mesolimbische SEEKING-systeem, dat door dopamine wordt geactiveerd, komt voort uit het ventrale tegmentale gebied (VTA) en stimuleert foerageren, exploratie, onderzoek, nieuwsgierigheid, interesse en verwachting. Dopamine vuurt elke keer dat de rat (of mens) zijn omgeving verkent. "Ik kan naar het dier kijken en zien wanneer ik zijn SEEKING-systeem kietel," legde Panksepp uit. "Omdat het verkennen en snuffelen is."
De minuut dat je wakker wordt, is het SEEKING-systeem in een versnelling: waar is de koffie, waar is mijn mobiele telefoon, wat is er aan de hand en waar kan ik die vinden.
In feite is voor Panksepp dit ZOEKSYSTEEM betrokken bij alles, van onze constante betekenisgeving (zoeken in de omgeving naar significante verbanden) tot, in zijn buitensporige vorm, verslavingen. "Kijk eens naar een cocaïneverslaafde die op zoek is naar een nieuwe oplossing," merkte Panksepp op. Of iemand die verslaafd is aan internet en van de ene Google-zoekopdracht naar de andere gaat. Dopamine vuurt en houdt de mens in een constante staat van alerte verwachting.
Het is meestal niet de beloning die ons euforisch maakt, maar de zoektocht zelf.
2013-07-11-xxxPankseppHeadShot.jpg
Het tegenovergestelde van zoeken: depressie. Dat mopperende, lusteloze, who-cares-about-what-gevoel? Je bent niet langer geïnspireerd om de omgeving te zoeken om te overleven. Het SEEKING-systeem is uitgeschakeld. Het lijkt instinctief beter om om te rollen en dood te spelen. 'Als je het SEEKING-systeem wegneemt,' merkte Panksepp op. "Je mentale leven is zo gecompromitteerd dat je niet gelukkig kunt leven."
Panksepp is een zeer open, sympathieke, briljant verbale man aan de telefoon, en onthult in zijn geschriften en interviews zijn eigen worsteling met depressie toen zijn zestienjarige dochter Tiina, die hij vele jaren als alleenstaande ouder grootbracht, stierf in een tragisch auto-ongeluk. Wat hem hielp terug te gaan naar zijn eigen zoektocht - en zijn wetenschappelijke nieuwsgierigheid naar emoties - was, zegt hij, de steun van zijn vrouw en vrienden.
Voor depressie is deze stopzetting van ZOEKEN onze natuurlijke reactie op de schending van nog een ander fundamenteel menselijk instinct: onze ingebouwde behoefte aan gehechtheid. Verlies zal oude hersenmechanismen van scheidingsproblemen stimuleren. Een breuk, scheiding, verlies van baan of overlijden - elke perceptie van isolatie of verlies van liefde - zal een ander van onze instinctieve systemen activeren, het PANIC-Grief System: de psychische pijn die het gevolg is van verlies of sociaal disenfranchisement.
En zodra het PANIC-Grief-systeem in een versnelling wordt geschakeld, kan het systeem ZOEKEN niet meer krachtig functioneren.
Panksepp werkt momenteel aan de ontwikkeling van nieuwe methoden voor de behandeling van depressie door de primitieve emotionele systemen van de getroffen hersenen te reguleren. Samen met collega's over de hele wereld loopt hij twee projecten. Een daarvan betreft directe diepe hersenstimulatie (DBS) van het SEEKING-systeem. Zoals hij mij opmerkte, hebben collega's in Duitsland in het eerste experimentele onderzoek al dramatische voordelen gezien bij zeven depressieve, therapieresistente vrijwilligers, van wie er zes een duidelijke toename van de motivatie voor de eetlust vertoonden met een duidelijk verminderde depressie. Een andere benadering, een medicinale studie, heeft een potentieel antidepressivum opgeleverd, met de codenaam GLX-13, een molecuul dat helpt bij het vergemakkelijken van gevoelens van 'sociale vreugde'. Beide projecten weerspiegelen een gelijkaardige strategie: "om gevoelens van 'enthousiasme', datgene dat diep uitgeput is bij depressie, direct te stimuleren door het SEEKING-systeem te activeren."
2013-07-11-xxPankseppAnimalspic.jpg
Een andere krachtige manier om depressie te behandelen die Panksepp heeft ontdekt, zal ons misschien verbazen - en is er een die we zelf in de praktijk kunnen brengen. Speel. Panksepps laatste onderzoek gaat over hoe PLAY niet alleen een grappig tijdverdrijf is, maar ook een van de zeven instincten van de mens. SPELEN is van vitaal belang voor mensen en andere dieren om vriendschappen te sluiten en om zowel sociale samenwerking als competitie te leren, terwijl de grenzen worden opgezocht van wat wel en niet kan. "Spelen is een primair proces dat helpt bij het bereiken van de pro-sociale programmering van hogere hersenregio's, zoals de neocortex."
Over het algemeen is PLAY "wat ons in staat stelt om positief met anderen om te gaan", zegt Panksepp. “Het kan ook een tegengif zijn voor de negatieve emoties. Dieren die veel spelen, zijn minder vatbaar voor depressies. PLAY bevordert enthousiasme in de hersenen, dat wil zeggen, sociale vreugde. Het SEEKING-systeem en het PLAY-systeem werken samen als een dans. "
“Misschien is de beste therapie voor depressie, althans in zijn mildere vormen, mensen overhalen om weer te spelen. En ook om veel fysieke activiteit te hebben die veel hersensystemen kan stimuleren. "
;