Se Lautusi Tatala i luga o le Porn (John Gottman)

O ponokalafi i fegalegaleaiga sa avea ma se mataupu mo se taimi umi. E oʻo mai lava i aso nei, o fautuaga faʻapolofesa i auala e faʻatautaia ai le faʻaaogaina o ponokalafi o loʻo eseese lava lautele. Sa ou auai i se tasi mafutaga faaleaoaoga i totonu o se ulugalii fono togafitiga lea na fautuaina e na o le taliaina porn faaaogaina, aemaise lava i alii, o le masani ai ma le afaina. E ui o lenei atonu o se matuia manatu, tele fomai fai mai afai e faʻaaoga e se ulugaliʻi ponokalafi e avea o se mea e faʻaosofia ai lagona vavalalata, pe afai latou te malilie uma e faitau pe matamata faʻatasi i ponokalafi mea, o lona uiga e lelei le faʻaaogaina o le porn. O le mea moni, tele polofesa manatu atonu faateleina sootaga vavalalata ma feusuaiga. I le Aumaia o le Fale Fale aʻoga fou a matua, na matou muai faia lenei manatu talu mai la matou suʻesuʻega na faʻaalia e faapea, a maeʻa le pepe, o le vavalalata fegalegaleaiga e faʻaitiitia ma fua e manaʻomia e faamalosia ai feusuaiga vavalalata.

Talu ai nei, o suesuega i luga o aafiaga o ponokalafi e faaaoga, aemaise lava le tagata e masani ona matamata i ata mataga i luga o le initaneti, ua faaalia ai o ponokalafi e mafai ona afaina ai se mafutaga a se ulugalii. O le aafiaga atonu e moni, i se vaega, aua o ponokalafi e mafai ona avea o se "mea sili ona manaia" (tagai Supernormal Stimuli saunia e Deirdre Barrett). Nikko Tinbergen, o le Nobel Prize winning ethologist, na ia faamatalaina se mea sili ona manaia e avea o se mea e faaosofia ai se tali e sili atu nai lo le tasi e taua tele. O se tasi o aafiaga o se mea sili ona manaia o le fiafia o le a le toe i ai i fua masani masani. Na suʻesuʻe e Tinbergen le tamaʻi tamaʻaiga o le a osofaʻia se alii tauva na ulufale atu i le latou teritori aʻo gasolo le vaitau. Na ia faia se mea ovalu ma se mumu mumu mumu, sili atu le mumu nai lo le iʻa masani. O le iʻa na osofaʻia ma le malosi le taufaifai ma mulimuli ane na le fiafia e osofaʻia lana tauvaga tane. O le mea lea na sili atu ai le faʻaalia o le faʻafefete, ae le o le mea masani.

Ponokalafi atonu o se mea sili ona manaia. Faatasi ai ma le faʻaaogaina o ponokalafi, o le tele o mea faʻaleleia masani e mafai ona manaʻomia i se taimi mulimuli ane ina ia ausia ai le tali o se mea e faʻafefeteina ai. I le eseesega, o tulaga masani o le mea e faaosofia ai e le o toe manaia. Atonu o le tulaga masani lea e sili atu le manaia o le feusuaʻiga mo tagata faʻatau porn. O faʻamatalaga e lagolagoina ai lenei faaiuga. O le mea moni, o le faʻaaogaina o ponokalafi e se tasi o paaga e taʻitaʻia ai le ulugalii ina ia maua se feusuaʻiga ma faʻaitiitia ai le mafutaga mafutaga.

E tele isi mea e faʻatatau i le faʻaaogaina o le porn e mafai ona lamatia ai le vavalalata o se mafutaga. Muamua, o le vavalalata mo ulugalii o se punavai o fesootaiga ma fesootaiga i le va o lua tagata. Ae a masani le toʻatasi le tagata i le faʻaosoina i le porn, ua latou liliu ese mai le vavalalata feoaʻi. Lona lua, pe a matamata i ponokalafi o le tagata faʻaaoga o loʻo pulea atoa le tulaga tau feusuaʻiga, e ese mai i feusuaiga masani o loʻo fefaʻasoaaʻi ai tagata ma le paʻaga. E faʻapea o se tagata faʻaaoga porn e ono fausia le le talafeagai faʻamoemoeina o feusuaiga o le a i lalo o le tasi le tagata faʻataʻitaʻiga. Lona tolu, o le porn tagata faʻaaoga ono ono faʻamoemoe o a latou paga o le a sauniuni i taimi uma mo feusuaiga (vaʻai Sau e pei o Oe saunia e Emily Nagoski). E le talafeagai foi lenei mea. Ua faʻaalia e le suʻesuʻega o le faʻaaogaina o le tino e mafua ai le manaʻoga mo feusuaiga, 10% o le taimi i fafine ma 59% o le taimi i alii. Fa, o nisi o tagata ulaula e faʻamaonia le faʻamaonia o ponokalafi e lelei pe afai e le aofia ai ni feusuaiga faʻafeusuaiga ma e naʻo luga lava o le masturbation e faʻalagolago i ai. E ui e mafai ona ausia e lenei mea le vavalalata o le sootaga vavalalata o fesootaʻiga vavalalata o loʻo fenumiai ma iu ai ina leiloloa.

Ae sili atu le leaga, o le tele o porn sites e aofia ai le saua i fafine, o le faʻafeagai o fesootaiga vavalalata. E mafai ona avea le faʻaaogāina o le Porn ma se mea moni ua fai ma vaisu i le mafaufau lava lea e tasi e faʻaaogaina i isi amioga faʻafeusuaiga, e pei o le vavalalata (vaai Lau Brain i luga o le Porn saunia e Gary Wilson). Ponokalafi e mafai foi ona taʻitaʻia ai le faʻaititia o le mafutaga faʻalagolago ma se tulaga sili atu ona maualuga i tulaga i fafo atu o le mafutaga. O le tele o porn sites i le taimi nei ua ofoina mai ai se faʻalautelega o gaoioiga tau feusuaʻiga e sili atu nai lo le matamata i le porn e aofia ai le iai moni o feusuaiga ma isi tagata. Ma le mea mulimuli, o le lagolago o le faʻaaogaina o le porn o le faʻamalosiina lea o se pisinisi e faʻaleagaina ai tagata e faʻaaogaina e fatuina ponokalafi (tagai O le Emepaea o le Malamalama saunia e Chris Hedges).  

Matou te faʻaigoaina ala tetele faasalalauga e pei Time Magazine oe na auai i le anti-ponokalafi gaioiga. O la latou ulutala o Aperila ua faaulutalaina Porn ma le Faʻamataʻu i le Ola Mama e faalagolago i le aulelei o nei tagata o loʻo ola aʻe e matamata i le porn aʻo amataina e le fanau ma le tupulaga se taumafaiga faasaga i ai, ma le faʻamoemoe e faʻamalamalamaina le mana o mea tau feusuaʻiga e afaina ai tagata Amerika.

I le aotelega, ua taʻitaʻia i matou e aunoa ma le faʻalagolago e faʻapea, mo le tele o mafuaʻaga, o ponokalafi e mafua ai le lamatiaga o ulugalii ma fegalegaleaiga vavalalata. O lenei taimi e manaʻomia ai talanoaga a tagata lautele, ma matou te mananao ia tatou au faitau i le lalolagi atoa ia malamalama i mea o loʻo i ai.

mataupu uluai