“Manaʻoga faifaipea: ua faateleina le fai ma vaisu?” (Guardian, UK)

Fuaitau:

Terry Robinson, o se polofesa faʻapitoa o mafaufauga ma le neuroscience i le Iunivesite o Michigan - faatasi ai ma lana paaga, o Kent Berridge - ua iloa dopamine o le neurochemical e nafa ma le manaʻo. Na ia manatu o le finauina o le semina o le tagofia o mea ua fai ma vaisu e le aoga. "Pe o fualaau faasaina, feusuaiga, taaloga taʻalo poʻo soʻo se mea, o loʻo e vaʻavaʻai i faʻafitauli o le faʻaosoosoina o le tino pe a fai e faigata i tagata ona aloese mai le faʻaaogaina o le mafaufau. E mautinoa lava e talitutusa tutusa ma fuaitau o le mafaufau ma le neurobiological faʻapitoa. "

Mataupu:

O le tagofia o mea ua fai ma vaisu sa avea muamua ma faʻamaʻi le faʻaleagaina, faʻamalosi i vailaʻau ma faʻamaʻi faʻamaʻi, e pei o le ava malosi ma le opium. Ae o le taimi nei o mea e mafai e tagata ona fai ma vaisu e foliga mai ua paʻu le kiona, mai le suka i le faʻatau i faʻasalalauga lautele. O le uluai UK NHS internet-addiction clinic o loʻo tatala i lenei tausaga; O le Faalapotopotoga o le Soifua Maloloina a le Lalolagi (WHO) ua aofia ai le faaletonu o taaloga i ona tulaga aloaʻia o togafitiga.

O le ata muamua o lenei suiga na i ai i le 1992, ina ua lipotia e tabloids o Michael Douglas - le tupu Hollywood, na amata mai i le taamilosaga i totonu o le masini autu Basic Instinct - na osofaia i se nofoaga o Arizonan rehab ma le tagofia o feusuaiga. Po o le a lava, e oʻo mai i le aso, Douglas o loʻo faʻamaoni faʻamaoni lava e mafatia i le tulaga - o le auala tatou te iloa ai le tagofia o mea ua fai ma vaisu ua amata ona le malamalama.

I le taimi mulimuli, o le faalauteleina o le faaupuga e masani lava ona vaai i totonu o fomaʻi e pei o le paie o tupe; Ae ui i lea, o le neuroscience ua taliaina i le taimi nei e tutusa lava le kemikali o le mafaufau, o le dopamine, e mafua ai nei lagona le mafaamatalaina. O le mea e sili atu, o lo tatou 21st seneturi le lalolagi e matua tele lava ona faʻafeiloaʻi ma faʻamatalaga ma fuamoa - mai le taufaaleaga faʻatau atu i meaai leaga, ae le o le taʻua o le leaga o le ola i luga o le initaneti - e foliga mai o loʻo faʻamalosia a tatou polokalama o dopamine e avea ma "hypersensitised".

"O le tele o mea ua faateleina tagata ua fai ma vaisu," o le a faamaonia ai Michael Lynskey, o se polofesa o mea ua fai ma vaisu i le King's College London. "Mo augatupulaga o ou matua, na pau le filifiliga o le tapaa ma le ava malosi. I le taimi nei, e tele atu vailaau faʻasaina, e aofia ai mea faʻapitoa, faʻapisinisi ma auala - aemaise lava i luga o le initaneti - o le faʻamalosia le faʻalauteleina o le faʻaaogaina o mea eseese. "

O le tele o nei tulaga faʻaalia e faʻaalia o amio ae le o le tino, o mea faʻapitoa e aʻafia ai vailaʻau - ae o taunuuga e mafai ona matua faigata. O tafaoga faamasani o le vaisu aupito sili ona umi na faia i vaisu, talu ai ona ua togafitiga faafomaʻi mai le 2013. O le pule o le pule, faatasi ai ma le ono tulai mai o le tagofia o vailaau, e maualuga atu i le va o tagata gaoi malolosi. "Ua ou vaai i tamaiti o taaloga taaalo oe ua toilalo mai le iunivesite aua e le mafai ona taofi," o le tala lea a Henrietta Bowden-Jones, le psychiatrist consultant i tua atu o le NHS internet-addiction clinic. "Ua ou vaai i tagata i le faatauina o faatauga o loo i ai i le tele o aitalafu aua e le mafai ona latou taofia i latou lava mai le faatauina o ni ofu se tolu i lanu eseese, i le faaiuga oa latou pisinisi ma aiga o mafatia."

O nisi taimi, na ia fai mai ai, o le faʻaaogaina o fesuiaiga i le va o vailaʻau eseese - mo se faʻataʻitaʻiga, o se alii talavou o loʻo sailia se sulufaiga mai faafitauli faʻaletonu atonu o le taamilo i le va o taaloga ma porn. "Na ou vaʻaia [se tagata maʻi gasegase] i aso ananafi," na ia faaopoopo mai ai, "o le na alu pea i le faʻaaluina o tupe i luga o mea ma lavalava. E mafai ona e suia le amio ae o se maʻi tatou te le o lava le iloa. "

E faigata ona le amanaiaina, ae ui i lea, o le mea moni o le tele o nei fiafiaga o loʻo maua i le paʻi o se mata. Pe a faʻatonuina le pule o le alofa a le Adesina se suesuega a le YouGov i Oketopa 2018, e maua ai e matua faalua matua popole e uiga ia latou fanau talavou ua afaina i alafesootai pe a latou faatatau i fualaau faasaina, ma se tutusa tutusa pe a faatusatusa popolega e uiga i taaloga ma fualaau faasaina. I le masina o Oketopa, na faasilasila mai e le EU o le a faʻatupeina le faʻaaogaina o le Internet Interactional Problem o le Initaneti e suʻesuʻe ai le soifua maloloina lautele.

E le o tagata uma e malilie i le faʻamalamalamaina o nei faaletonu fou e avea ma vaisu - a uma, e le mafai ona e faʻamalosia i latou. O tafaoga ma taaloga e na o le pau lea o le lisi o mea ua fai ma vaisu. Ae ui i lea, o se suiga o le malamalama i mea ua fai ma vaisu ua gaoioi.

Fai le tagofia o feusuaiga. O le sailia o togafitiga mo lenei tulaga feteʻenaʻi, i le mataupu e pei o le golfer Tiger Woods, na faitioina o se auala gaogao i le toe faaola mo mea taufaasese. Ae i le isi itu, o le neuroscientists ua mafai ona latou suʻesuʻeina le mafaufau o tagata o loʻo i ai le malosi o le faia o mea e fai ma feusuaiga molimau tutusa tali ia i latou ua latou matauina i mataupu tau vaisu.

O le tele o tulaga faʻataʻitaʻiga mo suʻesuʻega o mea ua fai ma vaisu e faʻaaoga i nei faaletonu, o le tala lea a Lynskey: "Faʻapalepale, faʻalale i tiute tauave, le mafai ona taofi, toso i tua." O le toso ese o le mea e iloagofie ai, e ui lava o le ' , luluina, suiga i le vevela o le tino, popolega, atoa le taoto. "Afai e le fiafia se tamaititi pe afai e puupuu le taimi o taaloga, o loʻo i ai nisi talanoaga e uiga pe o se ituaiga o toso malie," o le tala lea a Lynskey.

Terry Robinson, o se polofesa faʻapitoa o mafaufauga ma le neuroscience i le Iunivesite o Michigan - faatasi ai ma lana paaga, o Kent Berridge - ua iloa dopamine o le neurochemical e nafa ma le manaʻo. Na ia manatu o le finauina o le semina o le tagofia o mea ua fai ma vaisu e le aoga. "Pe o fualaau faasaina, feusuaiga, taaloga taʻalo poʻo soʻo se mea, o loʻo e vaʻavaʻai i faʻafitauli o le faʻaosoosoina o le tino pe a fai e faigata i tagata ona aloese mai le faʻaaogaina o le mafaufau. E mautinoa lava e talitutusa tutusa ma fuaitau o le mafaufau ma le neurobiological faʻapitoa. "

I le taimi na iloa ai e Robinson ma Berridge le dopamine e pei o le "manao" ma o le mafaufau fiafia o le "fiafia" - lua mea iloga - na latou iloaina e le tatau ona e manao i se mea ina ia e manao i ai: o se sailiiliga autu e uiga i vaisu. I le tagofia o mea ua fai ma vaisu 'mafaufauga, o le naunau e le mafai ona gafatia e tusa lava pe le toe avea ma mea o latou manaʻoga. Berridge na taʻu mai ia te au o le "masini", "malosi" le manao i faiga i totonu o le faiʻai e mafai ona suia pe leai foi, ae o le fiafia "ei ai sina mea itiiti ma sili atu ona vaivai le mafaufau ... O le mafuaaga lena e le masani ai ona sili atu le le fiafia o le olaga nai lo le malosi o le olaga manaoga ". O loʻo faʻamatalaina foi, pe aisea e faigofie ai ona faʻafeiloaʻi tagata i mea e manaʻo i ai fou ma vave faamalieina, e tusa lava pe le o tatou fiafia i nei mea.

"O le a le mea o loʻo tupu i nei mea ua fai ma vaisu," o le tala lea a Robinson, "o le polokalama o le dopamine o le a avea ma faʻasalalauga, e taʻitaʻia atu ai i nei tulaga faʻaosofia faaosoosoga." Ua ia faailoa mai ni mea se tolu e mafai ona fesoasoani e faamalamalama pe aisea "e foliga mai o le tele o ituaiga mea faigata [ia maua ai se vaisu] ". (Ae peitai, na ia lapatai atu, "o le aafia i tulaga faaagafesootai e matuai faigata lava i le tulaga o le faamaonia ma le mafuaaga".)

O le mea muamua lava, o lo tatou tulaga faʻaonaponei ua tumu i le naunau e faʻaosofia le faʻaleleia. "E le talisapaia e tagata le malosi o faʻamatalaga e fesoʻotaʻi ma taui, pe o se vailaau faʻamalosi poo se feusuaiga po o se meaʻai, i le fatuina o setete faaosofia." O le mea moni, e mafai e vaisu ona amata fiafia i faʻailoga nai lo le sini faaiu, pei o le vailaʻau o le siakiina o fualaau faasaina ma isi. "O le aofaʻi o faʻamatalaga e fesoʻotai ma meaai e sili ona palasaia i soo se mea i le taimi nei," o lana tala lea. "O fualaau faasaina, feusuaiga ma taaloga faitupe, ma ua suia tele lava i le gasologa o tausaga ma e ono mafai ona oo atu ai i le faʻaaogaina o faafitauli."

Lynskey malie, faaopoopo "nisi o maketi ma mamanu o masini taalo taumatemate o se laasaga i luma oi tatou uma o aoga i le fuafuaina o auala e faatosina ai tagata faaaoga ma faamalosia le dopamine ma taofi ai". O le "pei" button, faʻamaonia le faʻatagaina ma le faʻaaogaina o se faʻamalosi e siaki ai le aufaasālalau, o se faʻatusa tutusa. Faʻailoaina se ripoti i aʻafiaga o alafesootai faʻasalalau i tupulaga talavou i le amataga o le 2018, komesina o fanau a Peretania Anne Longfield tusia lena mea "O nisi tamaiti ua toetoe lava a toilalo i le 'fiafia' o se ituaiga o faamaoniga lautele".

O le manatu lona lua a Robinson o le metotia. O lo matou fiafia i mea suamalie suamalie na fetaui lelei ma i matou pe a matou tulimanu, ma fesoasoani matou te filifilia ai le malosi o le malosiaga. O le taimi nei, o loʻo i ai le syrup sua tele-fructose, lea e oso ai o tatou mafaufau i tulaga le masani ai o le kulukose. E tutusa foi ma fualaau faasaina, na ia faailoa mai ai: "O le suʻiina o lau coca i le Andes e le tutusa ma le ulaina o cocaine. O le falemaʻi e eseese ma e mafai foi ona faʻapupulaina ai le malosi i vaisu. "

O lona vaega mulimuli o le faigofie. "Meaai, feusuaiga, taaloga tau tupe ma fualaau faasaina - o le mauaina o nei aso e sili atu nai lo le taimi ua tuanai." (O le tagofiaina o feusuaiga e mafai ona aofia ai le faʻaaogaina o porn, sexually sexual, masturbation, exhibitionism ma chemsex.)

O nei mea uma, o loʻo faaauau ai Robinson, "tuʻufaʻatasia i auala faigata - ma ou te mautinoa matou te le malamalama uma i ai - e faʻapupulaina ai le avanoa o le faʻafitauli faʻaaoga i mea eseese". O lona uiga o le toʻatele o tagata o loʻo lamatia i lenei vaitau o le osofia o le dopamine? O le tele o tulaga lamatia mo le tagofia o mea ua fai ma vaisu, e pei o le leai o se mea ma le tamaititi, ua taua lava le vavalalata mo le faigofie ona mafai ona taofia lau polokalama o le dopamine, o le tala lea a Robinson - "ae ua e tauaveina i luga o lena tulaga taua, o le sili atu ona faigata ma le faateleina o avanoa".

O le isi manatu e uiga i mea o loʻo faʻateleina ai le faʻateleina o amioga faʻafeusuaiga e mafua mai i se faasologa o suʻega na faia i Kanata i le ua maeʻa le 1970 ua lauiloa Park Park. Na iloa e le tagata suʻesuʻe o le mafaufau o Bruce Alexander e faapea, o manoa o le fale, aʻo vaʻavaʻai i vaovao gaogao ma le filifiliga o le inu i se vailaʻau poʻo se vai inu, na faigofie ona avea ma vaisu i heroin; afai e te tuʻu ni manoa i totonu o se pusa tele, meataalo ua tumu i isi tamaloloa male ma fafine mo le kamupani, e le mafai ona tauva le heroin. O le tala na ave ai vaisu, nai lo le fualaau faasaina. O le suʻesuʻega na faia na faia ai ni nai galu pe a lomia - ae o le aso nei, o Alexander o loʻo tafe atu i le lalolagi atoa e faʻasoa lona tagofia o mea ua fai ma vaisu, lea na ia taʻua o le faʻavae o le faʻavae.

"O le lalolagi faʻaonaponei e talepeina ituaiga uma o tagata lautele, ituaiga uma o aganuu ma tapuaiga ma mea na avea ai le olaga ma mea taua ma atoatoa mo tagata i aso ua mavae," o lana tala lea. "E le mafai ona e fai atu: 'Lelei, o lea o le a ou toe avatu ia te oe le mea ua aveesea i aso nei.' E tatau ona tatou toe faʻavaeina le faʻalapotopotoga, e pei ona masani ona tatou faia, faʻatasi ai ma mata i le mautinoa e lava fesoʻotaʻiga mo tagata soifua ma le tasi i le isi i se aga masani, ina ia mafai ai e tagata ona ola ma ia lava le faamalieina ina ia latou le manaʻomia sui i mea ua fai ma vaisu mo le olaga. "

E pei o le Addaction i Peretania, o loʻo ia sailia ni auala e faʻapopoʻopo ai vaega ma faʻaputuina nei vaega i nuʻu ma maua le alalafaga e lagolago ai tagata i nei vaega, ae le o le tuʻuina atu oa latou vaisu ae ia maua se olaga taua ". Steve Moffatt, pule o faiga faavae i Addaction, fai mai e pei lava o ia ituaiga auaunaga, "ua amata ona tatou taumafai e malamalama i le tulaga o mataupu o loo i ai iina. Mo lenei augatupulaga e ala mai, faasalalauga lautele o se mea tele ma gaoioiga i luga o le initaneti masani, ae tatou te le iloa lava le lautele. "

E ui lava i le faateleina o le tele o mea ua fai ma vaisu, o le tala lea a Lynskey, o loo i ai pea le toaitiiti o tagata ua fai ma vaisu nai lo le 30 tausaga talu ai ona o le maualuga o le faalagolago o le nicotine - o le sili ona oti - ua paʻu mai le 50% i lalo ifo o le 20% i le UK . Ae ui i lea, o faʻamatalaga i faʻamaumauga o faʻamaumauga o lona uiga o tagata e nonofo i lalo i luga o le fusi o mea ua fai ma vaisu e mafai nei ona vaʻaia o loʻo i ai ni faʻafitauli faʻafitauli. Fai mai a ia, "O le faʻamalosi Amerika American Psychiatric Association, na faʻaaogaina e iloa ai le eseesega i le va o le 'faasaunoa' ma le 'faalagolago', ae o lenei ua latou i ai i se tasi o vaega o faʻafitauli o fualaau faʻatau. Masalo o le sili atu i le tasi i le toafa tane o le a latou ausia ia tulaga faatauaina mo le faalagolago i le ava, ma o se tamaoaiga maualalo, ae o loo tele lava, numera o tamaitai. "Ae o nei tagata e le afaina pe o le oti pe afai latou te o ese. "O loʻo i ai se fusi," o lana tala lea, "pe o le ava malosi po o le faʻatau fualaau oona po o le faʻatau mea faatau ma ua sili atu le fiafia o tagata i le tuʻuina o le tulaga lea e faʻafitauli ai le amio i se tulaga maualalo."

Bowden-Jones o le faʻamaoniga aupito sili mo le togafitia o vaisu amioga e faʻaaoga ai togafitiga faʻapitoa (CBT) e fesoasoani ai e aloese mai faʻamatalaga (mo se faʻataʻitaʻiga, alu i se isi auala i le fale ina ia e le pasi le tusi tusi), taui lelei amio lelei ma toe faʻamautuina mea a tagata e leiloloa i faʻamanatuga tumau, e pei o luga o lima.

Fesoasoani e mafai foi ona sau i le tulaga o mea e faʻaosofia ai le faʻamalosi. "E i ai poloka poloka lelei e tuʻuina i le mea e mafai ona taofi oe mai le matamata i ata, taaloga faitupe ma le mea moni e fai i le amio o loʻo i ai sau matāʻupu, sei vagana ai taaloga," o le tala lea a Bowden-Jones. "E tatau ona matou oʻo i se tulaga, i le malulu o le moni o lou aso, e mafai ona e fai atu: 'Ou te le tau faʻaaluina le silia ma le lua itula i le aso e faia ai lenei mea, o lea o le a ou punitia aʻu pe a uma le lua itula [o le taʻaloga ]. '"O lenei tiutetauave, o lana tala lea, o loo taoto ma le pisinisi tau taaloga.

O le mafaufau loloto e fesoasoani foi i le faʻaitiitia o le faʻaaogaina o mea. O le mea moni, na maua ai e sili atu ona lelei nai lo le Alcoholics Anonymous 12-step program ma CBT i le 2014 suesuega taʻitaʻia e Sarah Bowden, o se polofesa fesoasoani i mataupu tau mafaufau i le Iunivesite o Pasefika i Portland, Oregon; o le tausaga talu ai, Bowden, Berridge ma isi neuroscientific luminaries met to discuss addiction with the Dalai Lama. E le gata i lea, o Buddhists na latou maua lenei faafitauli i le fia afe o tausaga talu ai, e faʻaaoga ai le mafaufau loloto e foia ai faʻamalosiaga na latou taʻua o le afaina o mafatiaga o tagata, ao leʻi oʻo i nei taimi o le pani.

O se luitau faʻaonaponei o le faʻasalaga moni, ma le tatau ai: o aso ia e mafai ona taʻuina atu ai le faʻasolosolo o vaisu amioga e aloese ai i le initaneti e manaʻomia, mo se faʻataʻitaʻiga. "O tupulaga talavou laiti o le a vavaeeseina," o le tala lea a Bowden-Jones, "ma mea e fai mai ai o tatou tagata pe a latou lagona ua latou le o iai, o le a latou tuleia atili i latou i le olaga faʻalauiloa ua latou i ai se faʻafitauli nai lo le faia lelei io latou foliga faafesagai. "E pei ona fai mai Moffat," o iina latou te maua ai lo latou faamaoniga ".

O le toatele oi tatou o le a taupulepule i a tatou masani i le initaneti i le pito i lalo o lenei fusi: pologa i a tatou telefoni, faʻaumatia itula tatou te le toe taofiofi ai i le laulau lapiti, siaki faʻamalosi mo mea fiafia. "E i ai se tulaga tulaga ese," o le tala lea a Bowden-Jones "i le va o le faʻaaogaina ma le faʻaaogaina e le talafeagai. E pei o le 'ai tele o keke, e te lagona ai le leaga. O tagata o loʻo i luga o alafesootai lautele tele, e le o se mea lelei, e ui lava atonu na amataina. "O loʻo alu le dopamine e aunoa ma le fiafia, toe fai.