E faʻafefea e le saienisi ona tatalaina faʻamatalaga o mea ua fai ma vaisu (National Geographic)

ng2.jpg

O loʻo matou aʻoaʻoina atili e uiga i le tuʻinanau e faʻamalosia ai mausa faʻatoʻilaloina-ma le auala e mafai ai e mea fou maua ona fesoasoani ia i matou e faʻamalo le masani. [Matamata i le vitio puupuu]

O vaisu e faoa ai ala neura o le fai'ai. Ua lu'itauina e saienitisi le manatu e faapea o se faiga le lelei ma le su'esu'eina o togafitiga e mafai ona ofo mai ai se alu ese mai le taamilosaga o le mana'o, fa'atauva'a, ma le alu'ese lea e maileia ai le fiasefulu miliona o tagata.

Na avea Janna Raine ma vaisu i le heroin i le luasefulu tausaga talu ai ina ua uma ona inu fualaau o tiga mo se manu'a i le galuega. O le tausaga na tea nei sa nofo ai o ia i se toagalauapi e leai ni fale i lalo o se auala tele i Seattle.

Na tauemu Patrick Perotti ina ua taʻu atu e lona tina ia te ia e uiga i se fomaʻi o loʻo faʻaaogaina galu eletise e togafitia ai vaisu. “Sa ou manatu o ia o se tagata taufaavalea,” o le tala lea a Perotti.

O Perotti, e 38 ona tausaga ma e nofo i Genoa, Italia, na amata ona manava cocaine i le 17 o ona tausaga, o se tamaititi mauoa e fiafia e pati. O lona tuinanau na faasolosolo malie ona liua i se masaniga i aso taitasi ona sosoo ai lea ma se faiga faamalosi. Sa alofa o ia, maua se atalii, ma tatala se faleaiga. I lalo o le mamafa o ana vaisu, na iu ai ina soloia lona aiga ma lana pisinisi.

Na ia faia se tolu masina i le toe faʻaleleia ma toe faʻafoʻi i le 36 itula talu ona alu ese. Sa ia faaaluina le valu masina i se isi polokalame, ae o le aso na ia toe foi ai i le fale, na ia vaai ai i lana tagata faatau ma ua maualuga. “Na amata ona ou faaaogāina cocaine ma le ita,” o lana tala lea. “Na amata ona ou le mautonu, popolevale, valea. Sa le mafai ona ou iloa se auala e taofi ai.”

Ina ua tauanau o ia e lona tina e valaau le fomai, na tuu atu e Perotti. o le a taofia ai lona fiaai i cocaine. “A le o le mato po o Dr. Gallimberti,” na ia manatua ai.

FA'ATAUINA LE FUAFUAGA 

O se vaisu tuga o le cocaine na toe ma'i i le tele o taimi ina ua uma ona togafitia, na iu lava ina alu atu Patrick Perotti i se togafitiga faataitai—le faaaogaina o pulupulu electromagnetic i lona pito i luma—i se falemai i Padua, Italia. Sa aoga. Ua fa'aogaina e le foma'i o le mafaufau Luigi Gallimberti le fa'aoso fa'amaneta transcranial i isi gasegase fa'apea le manuia. O ia ma ana uo o loʻo fuafua se faʻataʻitaʻiga tele. O loʻo faʻataʻitaʻiina nei le metotia mo isi ituaiga o vaisu e tagata suʻesuʻe i le lalolagi atoa.

O Gallimberti, o se foma'i psychiatrist lauulu sinasina, mata'imata ma se foma'i oona o lē na togafitia vaisu mo le 30 tausaga, e fa'atautaia se falema'i i Padua. O lana filifiliga e faataitai le metotia, ua ta'ua o le transcranial magnetic stimulation (TMS), na afua mai i le alualu i luma maoae i le faasaienisi o vaisu—ma mai lona le fiafia i togafitiga masani. O vailaʻau e mafai ona fesoasoani i tagata e taofi le inu, ulaula, poʻo le faʻaaogaina o heroin, ae o le toe faʻafoʻi e masani lava, ma e leai se fofo faʻafomaʻi aoga mo vaisu i mea faʻamalosi e pei o cocaine. “E matua faigata lava ona togafitia nei gasegase,” o lana tala lea.

E sili atu i le 200,000 tagata i le lalolagi aoao e maliliu i tausaga taʻitasi ona o le soona inu o fualaau ma faamaʻi e fesootaʻi atu i fualaau faasāina, e pei o le HIV, e tusa ai ma le Ofisa o Malo Aufaatasi i Fualaau Faasaina ma le Solitulafono, ma e sili atu ona maliliu i le ulaula ma le inupia. E sili atu i le piliona tagata ulaula, ma o le tapaa o loʻo aʻafia i mafuaʻaga sili e lima o le oti: maʻi fatu, stroke, faʻamaʻi manava, faʻamaʻi faʻamaʻi faʻamaʻi, ma le kanesa o le mama. Toeitiiti tasi le 20 tagata matutua i le lalolagi atoa ua fai ma vaisu i le ava malosi. E le'i faitauina lava e se tasi tagata o lo'o pipii i taaloga faitupe ma isi gaioiga fa'amalosi e maua ai le ta'uta'ua o ni vaisu.

I totonu o le Iunaite Setete o loʻo faʻaauau pea ona leaga le faʻamaʻi o vaisu opioid. Na lipotia mai e le Centers for Disease Control and Prevention se faamaumauga 33,091 overdose maliu i le 2015 mai opioids, e aofia ai faʻamaʻi faʻamaʻi tiga ma heroin-16 pasene sili atu nai lo le faʻamaumauga muamua, seti i le tausaga na muamua atu. I le tali atu i le faʻalavelave, o le lipoti muamua a le fomaʻi tipitipi a Amerika e uiga i vaisu na faʻasalalau ia Novema 2016. Na faʻamaonia ai e 21 miliona tagata Amerika o loʻo i ai fualaau faʻasaina poʻo le ava malosi, ma faʻateleina ai le maʻi nai lo le kanesa.

I le maeʻa ai o le tele o tausaga e suʻesuʻe ai le faiʻai o manu e fiafia i vailaʻau ma suʻesuʻeina le faiʻai o tagata volenitia, ua atiae e saienitisi se ata auiliili o le auala e faʻalavelaveina ai e le vaisu ala ma faiga e faʻavaeina ai le manaʻoga, faʻavae masani, fiafia, aʻoaʻoga, faʻatonuga faʻalagona, ma le mafaufau. O vaisu e mafua ai le faitau selau o suiga i le tino o le faiʻai, kemisi, ma le cell-to-cell signaling, e aofia ai le va i le va o neu e taʻua o synapses, o masini mole mole mo le aʻoaʻoina. E ala i le fa'aogaina o le palasitika ofoofogia o le fai'ai, o vaisu e toe fa'afo'iina ai neural circuits e tu'uina atu ai le taua maualuga i le cocaine po'o le heroin po'o le gin, ae fa'aalu ai isi mea e fiafia i ai e pei o le soifua maloloina, galuega, aiga, po'o le olaga lava ia.

Matamata i le vitio puupuu

"I se isi itu, o vaisu o se ituaiga o aʻoaʻoga faʻaleagaina," o le tala lea a Antonello Bonci, o se fomaʻi i le National Institute on Drug Abuse.

Sa matua fiafia lava Gallimberti ina ua ia faitau i se tala nusipepa e uiga i suʻesuʻega a Bonci ma ana uo i le NIDA ma le Iunivesite o Kalefonia, San Francisco. Na latou fuaina le eletise i neu i isumu e suʻe koko ma iloa ai o se vaega o le faiʻai e aʻafia i amioga faʻalavelave e le masani ai. O le faʻaaogaina o le optogenetics, lea e tuʻufaʻatasia ai fibre optics ma genetic engineering e faʻaogaina ai faiʻai manu i se taimi e leʻi mafaufauina le saoasaoa ma le saʻo, na faʻagaoioia ai e le au suʻesuʻe nei sela le mautonu i isumu. "O lo latou fiafia i cocaine na matua mou atu," o le tala lea a Bonci. Na fautua mai le au suʻesuʻe e faʻapea o le faʻaosofiaina o le vaega o le faiʻai o le tagata e nafa ma le faʻalavelaveina o amioga, i le pito i luma o le cortex, e mafai ona faʻafefe ai le manaʻo le maʻimau o se vaisu e maualuga.

Na manatu Gallimberti e mafai e TMS ona ofoina atu se auala aoga e fai ai lena mea. O tatou fai'ai e tamo'e i fa'aoso fa'aeletise e sipi i totonu o neu ma mafaufauga ma gaioiga uma. Fa'aosofia le fai'ai, lea na fa'aaogaina mo le tele o tausaga e togafitia ai le fa'anoanoa ma le ulu, e ta'i ai lea matagaluega. O le masini e leai se mea ae o se uaea vili i totonu o se tootoo. A o'o atu le eletise i totonu, e fa'atupuina e le tootoo se pulu maneta e suia ai le gaioiga eletise i totonu o le fai'ai. Na manatu Gallimberti e mafai ona fa'agaoioia ala neural ua fa'aleagaina e fualaau fa'asaina, e pei o le toe fa'afouina i luga o se komepiuta fa'aaisa.

O ia ma lana paaga, o le neurocognitive psychologist Alberto Terraneo, na galulue faatasi ma Bonci e suʻe le metotia. Na latou faʻafaigaluegaina se vaega o vaisu cocaine: E sefuluono na faia le masina e tasi o le faiʻai faʻamalosi ae o le 13 na maua le tausiga masani, e aofia ai vailaʻau mo le popole ma le atuatuvale. E oo atu i le faaiuga o le faamasinoga, 11 tagata i le vaega faaosofia, ae na o le toatolu i le isi vaega, e leai ni fualaau faasaina.

Na lomia e tagata sailiili a latou sailiga i le Ianuari 2016 lomiga o le api talaaga European Neuropsychopharmacology. O lena mea na mafua ai le tele o faʻasalalauga, lea na tosina atu ai le faitau selau o tagata faʻaoga cocaine i le falemaʻi. Na sau Perotti i le ita ma le le fiafia. Ina ua uma lana sauniga muamua, na ia fai mai ai, sa ia lagona le toafimalie. E leʻi umi ae mou atu lona manaʻo mo cocaine. Na alu pea i le ono masina mulimuli ane. “O se suiga atoatoa,” o lana tala lea. “Ou te lagona le malosi ma le naunau e ola ou te lei lagonaina mo se taimi umi.”

E mana'omia ni fa'ata'ita'iga tetele, fa'atonutonu placebo e fa'amaonia ai e aoga le togafitiga ma e tumau fa'amanuiaga. O loʻo fuafua le 'au e faia nisi suʻesuʻega, ma o loʻo suʻesuʻeina e le au suʻesuʻe i le lalolagi atoa le faʻaosofia o le faiʻai e fesoasoani ai i tagata e taofi le ulaula, inu, taaloga faitupe, 'ai tele, ma le faʻaaoga sese o opioids. “E matua maoae lava,” o le tala lea a Bonci. “E taʻu mai e tagata maʻi ia te aʻu, 'O cocaine sa avea ma vaega o loʻu tagata. O lenei o se mea mamao e le toe pulea a'u.' ”

E lei leva atu o le manatu o le toe faaleleia o uaea o le faiʻai e tetee atu ai i vaisu semanu e foliga mai e le talafeagai. Ae o le alualu i luma i le neuroscience ua suia ai manatu masani e uiga i vaisu-o le a le mea, o le a le mea e mafai ona mafua ai, ma aisea e faigata tele ai le tuu. Afai na e tatalaina se tusi aoga faafomaʻi i le 30 tausaga talu ai, semanu e te faitau i ai o vaisu o lona uiga o le faʻalagolago i se vailaʻau ma le faʻalauteleina o le faapalepale, e manaʻomia ai le faʻateleina o le lagona o aʻafiaga ma faʻatupuina se faʻamavae leaga pe a taofi le faʻaoga. O lena na faamatalaina lelei le ava malosi, nicotine, ma le heroin. Ae e leʻi faʻamaonia ai mariuana ma cocaine, lea e masani lava e le mafua ai le lulu, faʻavauvau, ma le puaʻi o le heroin aveʻesea.

O le faʻataʻitaʻiga tuai foi e leʻi faʻamatalaina atonu o le itu sili ona taufaasese o vaisu: toe foʻi. Aisea e moomoo ai tagata mo le mu o le uisiki i le fa'a'i po o le fiafia mafanafana o le heroin pe a le toe faalagolago le tino?

O le lipoti a le fomai tipitipi aoao ua toe faamautu mai ai le mea ua fai mai ai le faalapotopotoga faasaienisi mo le tele o tausaga: O vaisu o se faamai, ae le o se faaletonu tau amio. E fa'ailogaina e le o le fa'alagolago fa'aletino po'o le alu ese ae e ala i le toe fai fa'amalosi o se gaioiga e ui lava i taunuuga e fa'aleagaina ai le ola. O lenei manatu ua taʻitaʻia ai le tele o saienitisi e talia le manatu sese e faapea e mafai ona fai ma vaisu e aunoa ma fualaau faasaina.

O le toe iloiloga aupito lata mai o le Faʻamatalaga Faʻaipoipoga ma Fuainumera Faamaumau o Mafaufauga Faalemafaufau, le tusitaulima a Amerika psychiatry, mo le taimi muamua ua iloa ai se vaisu amio: taaloga faitupe. O nisi saienitisi e talitonu o le tele o faatosinaga o le olaga faaonaponei—meaai leaga, faatauga, telefoni feaveai—e ono avea ma vaisu ona o lo latou aafiaga malolosi i le faiga o taui o le faiʻai, o le taamilosaga lea e faavae ai le manao.

“O i matou uma lava o ni tagata suʻesuʻe taui,” o le tala lea a Anna Rose Childress, o se fomaʻi suʻesuʻe neuroscientist i le Iunivesite o Penisilevania's Center for Studies of Addiction. “O la tatou talatuu o le evolusione.”

Mo le tele o tausaga o Childress ma isi saienitisi na taumafai e faʻamalamalamaina mea lilo o vaisu e ala i le suʻesuʻeina o le faiga o taui. Ole tele ole su'esu'ega a Childress e aofia ai le fa'ase'eina o tagata ua fai ma vaisu i vaila'au i totonu o le fa'agaau o se masini fa'afoma'i fa'amaneta (MRI), lea e siaki ai le tafe toto i le fai'ai e fai ma auala e iloilo ai gaioiga neural. E ala i algorithms lavelave ma lanu-coding, o suʻesuʻega o le faiʻai e liua i ata e faʻamaonia ai le taamilosaga e kiki i le mea maualuga pe a tuʻinanau le faiʻai.

O le tamaʻitaʻi teine, e mumu lona lauulu mumu ma e talie tele, o loʻo nofo i luga o lana komepiuta, ma taʻavale i totonu o se ata o faiʻai—ovals efuefu ma le paʻu o lanu e pei o se ata tifaga Disney. "E foliga mai e valea, ae e mafai ona ou tilotilo i nei ata mo le tele o itula, ma ou te vaai i ai," o lana tala lea. “O ni meaalofa laiti. I le mafaufau e mafai ona e vaai faalemafaufau i se tulaga faiʻai e matua mamana ma i le taimi lava e tasi e matua matautia. E pei o le faitauina o lau lauti. Pau lava le mea tatou te vaʻai i ai o ni mea e liliu ai le komepiuta i fuchsia ma lanu viole ma lanu meamata. Ae o le ā le mea o loo latou taumafai e taʻu mai iā i matou?”

O le faiga o taui, o se vaega muamua o le faiʻai e le tele se eseesega i isumu, o loʻo i ai e faʻamautinoa tatou te sailia mea tatou te manaʻomia, ma e faʻailoa ai i tatou i vaaiga, leo, ma manogi e faasino i ai i tatou iina. E galue i le malo o lagona ma faʻafouga, fausia mo le taimi e faʻalagolago ai le ola i le mafai ona maua meaʻai ma feusuaiga aʻo leʻi oʻo atu le tauvaga ia i latou. Ae e mafai e le faiga ona toso i tatou i se lalolagi ma avanoa 24/7 e faataunuu ai o tatou manaoga.

O le manaʻo e faʻalagolago i se faʻalavelave lavelave o gaioiga o faiʻai, ae talitonu saienitisi o le mafuaʻaga o lenei mea e foliga mai o se paʻu i le neurotransmitter dopamine. O se avefeau vailaʻau e ave faʻailoga i luga o synapses, o le dopamine e tele sona sao i le faiʻai. O le mea e sili ona talafeagai i vaisu, o le tafe o le dopamine e faʻateleina ai le mea e taʻua e saienitisi o le salience, poʻo le toso faʻaosofia o se mea faʻaosofia - cocaine, mo se faʻataʻitaʻiga, poʻo faʻamanatuga, e pei o se vaaiga o le paʻepaʻe paʻepaʻe. O vailaʻau taʻitasi e faʻaleagaina e aʻafia ai le kemisi o le faiʻai i se auala maʻoti, ae latou te lafoina uma le maualuga o le dopamine i luga atu o le natura masani. Ua taʻua e Wolfram Schultz, o se suʻesuʻega o le neuroscientist i le Iunivesite o Cambridge, o sela e faia ai le dopamine “o temoni laiti i totonu o o tatou faiʻai,” e matuā malosi lava le manaʻo o vailaau.

O le a le malosi? Mafaufau i le uiga ese o aʻafiaga o vailaʻau e faʻatusalia le dopamine masani ma faʻaaogaina e togafitia ai le maʻi Parkinson. O le faʻamaʻi e faʻaumatia sela e gaosia ai le dopamine, aemaise lava le afaina ai o gaioiga. O vailaʻau e suitulaga i le Dopamine e faʻamalolo ai faʻamaoniga, ae e tusa ma le 14 pasene o maʻi o Parkinson o loʻo inuina nei vailaʻau e atiaʻe vaisu i taaloga faitupe, faʻatau, ponokalafi, 'ai, poʻo vailaʻau lava ia. O se lipoti i le api talaaga Feeseeseaiga Faʻasologao loʻo faamatalaina ai ni gasegase se toʻatolu na faʻaumatia e le "foaʻi faʻatauvaʻa," ma faʻaoga i le tuʻuina atu o tupe i tagata ese ma uo latou te manatu e manaʻomia.

E ala i le aʻoaʻoina, o faʻailoga poʻo faʻamanatuga faʻailoga mo taui e oʻo mai e faʻaosoina ai le maualuga o le dopamine. O le mafuaaga lena o le manogi o snickerdoodles tao i totonu o le ogaumu, le ping o se tusi mataala, po o talatalanoaga sasaa i fafo o le faitotoa matala o se pa e mafai ona tosina mai ai le mafaufau o se tagata ma faaosofia ai le manao. Childress ua faʻaalia o tagata ua fai ma vaisu e le manaʻomia ona resitalaina ma le iloa se faʻailoga e faʻaosofia ai a latou faiga taui. I se suʻesuʻega na lolomiina i PLoS se tasi sa ia su'esu'eina le fai'ai o le 22 o lo'o toe fa'afo'i mai i le cocaine a'o emo mai ata o paipa ta'e ma isi mea fa'asaina i luma o latou mata mo le 33 miliseconds, tasi vaesefulu le taimi e emoemo ai. E le'i "vaai" ma le iloa e alii se mea, ae o ata na fa'agaoioia vaega lava e tasi o le fa'asologa o taui lea e fa'aosofia ai fa'aaliga o vaila'au.

I le vaaiga a Childress, o mea na maua e lagolagoina ai tala na ia faʻalogo ai mai tagata gasegase o le cocaine na toe foʻi ae leʻi mafai ona faʻamatalaina le mea na mafua ai. “Sa latou savavali solo i siʻosiʻomaga lea o le tele o taimi o se mea po o se isi sa avea ma faailoilo mo cocaine,” o lana tala lea. “Sa matua'i fa'amatagofieina i latou, ona o le fa'agasologa o le faiga o taui anamua. E oo ane i le taimi na latou iloa ai, ua pei o se polo kiona o loo taamilo i lalo.”

O le fai'ai, ioe, e sili atu nai lo se okeni o le taui. O lo'o iai masini e sili ona fa'apitoa a le evolusione mo le mafaufau, mafaufau i tulaga lamatia, ma le fa'atonutonuina o mana'oga sola. Aisea e manumalo ai le tuinanau ma mausa i le mafaufau, faamoemoega lelei, ma le iloa o le aafiaga o vaisu?

“O loo iai se temoni malosi e faasesēina oe,” o le tala lea a se tamāloa tino malosi ma lona leo leotele e ulaula e lē aunoa.

Sa nofo o ia i se nofoa faʻataʻavalevale uliuli i totonu o se tamai potu e leai se faamalama i le Icahn School of Medicine i le Mauga o Sinai i Manhattan, e faʻatali mo lana MRI. O loʻo auai o ia i se suʻesuʻega i totonu o le fale suʻesuʻe a Rita Z. Goldstein, o se polofesa o le mafaufau ma le neuroscience, e uiga i le matafaioi a le faiʻai o le faʻatonuga faʻapitoa, o le cortex prefrontal. A'o fa'amauina e le tagata su'esu'e le gaioiga o lona fai'ai, o le a ia matamata i ata o cocaine ma fa'atonuga e fa'ata'ita'i ai a le o le fiafia po'o le fa'alavelave lea e fa'aalia e ata ta'itasi. Goldstein ma lana 'au o loʻo suʻeina pe o le neurofeedback, lea e mafai ai e tagata ona mataʻituina o latou faiʻai i gaioiga, e mafai ona fesoasoani i vaisu e sili atu le puleaina o masaniga faʻamalosi.

“Ou te mafaufau pea, ou te le talitonu ua ou faamaimauina uma na tupe leaga i le fualaau faasaina,” o le tala lea a le tamaloa ao ia taitai atu i le masini MRI. "E le paleni, o mea e te maua ma mea e te leiloa."

O suʻesuʻega neuroimaging a Goldstein na fesoasoani e faʻalauteleina le malamalama i le faiga o taui a le faiʻai e ala i le suʻesuʻeina pe faʻafefea ona fesoʻotaʻi le vaisu ma le pito i luma o le cortex ma isi vaega cortical. O suiga i lenei vaega o le fai'ai e a'afia ai le fa'amasinoga, pulea e le tagata lava ia, ma isi galuega fa'alemafaufau e feso'ota'i ma vaisu. “E taua le taui i le amataga o le taamilosaga o vaisu, ae o le tali atu i taui e faaitiitia a o faaauau pea le faaletonu,” o lana tala lea. O tagata ua fai ma vaisu e masani ona faʻaauau pea ona faʻaaogaina fualaau faʻasaina e faʻamalolo ai le pagatia latou te lagona pe a taofi.

I le 2002, o loʻo galulue faʻatasi ma Nora Volkow, lea o le faatonu o le NIDA, Goldstein na lolomiina le mea ua avea ma faʻataʻitaʻiga faʻapitoa o vaisu, ua taʻua o le iRISA, poʻo le faʻaleagaina o le tali atu ma le faʻaalia o le salience. O se gutu o se igoa mo se manatu faigofie lava. A'o fa'alauiloa fa'ailoilo vaila'au, e fa'aiti'itia le va'aiga, e pei o se meapueata o lo'o fa'alatalata i luga o se mea e tasi ma tulei ese mea uma mai le va'aiga. I le taimi nei, o le malosi o le faiʻai e pulea ai amioga pe a feagai ma na faʻailoga e faʻaitiitia.

Ua faaalia e Goldstein e faapea o se vaega, ua faaitiitia e tagata ua fai ma vaisu le lanu efuefu i le pito i luma o le cortex, o se faaletonu o le fausaga e fesootaʻi ma le le lelei o galuega faʻapitoa, ma e ese a latou gaioiga mai tagata e le o fai ma vaisu i suʻega mafaufau o le mafaufau, gauai, filifiliga- faia, ma le fa'agaioiina o taui e le o fualaau fa'asaina e pei o tupe. E masani ona sili atu le leaga, ae le o taimi uma. E faalagolago i le talaaga.

Mo se faʻataʻitaʻiga, i luga o se galuega masani e fuaina le tautala-e fia le tele o manu faʻatoʻaga e mafai ona e taʻuina i se minute?-e ono tuai tagata e iai vaisu. Ae a fai atu Goldstein ia i latou e lisi upu e fesoʻotaʻi ma vailaʻau, latou te foliga mai e sili atu nai lo isi tagata uma. E masani ona lelei tagata fa'aoga fualaau fa'asaina i le fuafuaina ma le fa'atinoina o galuega e aofia ai le fa'aaogaina o vaila'au, peita'i o lenei fa'aituau e ono fa'afefe ai isi gaioiga fa'alemafaufau, e aofia ai le iloa pe fa'afefea ma le taimi e taofi ai. O fa'aletonu o le amio ma le fai'ai o nisi taimi e sili atu ona maaleale nai lo isi fa'aletonu o le fai'ai, ma e sili atu ona a'afia i latou i le tulaga.

“Matou te manatu o se tasi lea o mafuaaga ua avea ai ma o loo avea pea ma vaisu ma se tasi o faaletonu mulimuli ua iloa o se faaletonu o le faiʻai,” o lana tala lea.

O suʻesuʻega a Goldstein e le taliina le fesili moa-ma-fuamoa: Pe o le fai ma vaisu e mafua ai nei faʻaletonu, pe faʻaletonu le faiʻai ona o genetics, faʻalavelave, atuatuvalega, poʻo isi mea e faʻateleina ai le lamatiaga o le avea ma vaisu? Ae o le suʻesuʻega a Goldstein ua maua ni faʻamaoniga faʻamaonia e amata ona faʻamalolo vaega o le faiʻai pito i luma pe a taofi e tagata le faʻaaogaina o fualaau. O se suʻesuʻega i le 2016 na suʻesuʻeina ai le 19 o vaisu cocaine oe na faʻamama pe matua faʻaumatia mo le ono masina. Na latou faʻaalia le tele o faʻaopoopoga o le lanu efuefu i vaega e lua o loʻo aʻafia i le taofiofia o amioga ma le iloiloina o taui.

Lava Marc Potenza e ala i le cavernous Venetian kasino i Las Vegas. Ta'aloga fa'aeletonika—masini ta'avale, roulette, blackjack, poker—beep ma cling ma trill. Potenza, o se foma'i fa'apitoa ma malosi i le Iunivesite o Yale ma le fa'atonu o le Polokalama a le a'oga mo Su'esu'ega i Fa'afitauli Fa'aletonu ma Fa'alavelave Fa'alavelave, e tau le iloa. “E le o a'u o se tagata taalo taalo,” o lana tala lea ma sina faamimigi ma ata. Ona o le fiafia palazzo, na ia alu ifo ai i lalo o le escalator ma ui atu i se tafaoga umi i se potu fono filemu i le Sands Expo Convention Center, lea o le a ia tuuina atu ai ana suesuega i vaisu taaloga faitupe i le tusa ma le selau saienitisi ma fomai.

O le fonotaga o loʻo faʻatulagaina e le National Center for Responsible Gaming, o se vaega lagolago faʻapisinisi lea na faʻatupeina suʻesuʻega tau tupe a Potenza ma isi. E faia i le afiafi o le mega convention a le alamanuia, le Global Gaming Expo. Potenza e tu i luga o le pulelaa, talanoa e uiga i mea paʻepaʻe saʻo ma le tafe toto toto i tagata taaalo. I tua atu o le potu, o loʻo faʻatulagaina e le au faʻaaliga faʻaaliga faʻaaliga e faʻaalia ai mea fou e faʻainisinia ina ia maua ai le dopamine o loʻo tafe i le meleniuma. E-taaloga peti. Ta'aloga kasino fa'atusa ile Xbox. E sili atu nai lo le 27,000 ta'aloga ta'aloga, tagata fa'ata'ita'i, ma fa'agaioiga kasino o le a auai.

Potenza ma isi saienitisi na unaʻia le falemaʻi faʻapitoa e talia le manatu o le tagofia o amioga. I le 2013 na aveese ai e le American Psychiatric Association le faʻafitauli o taaloga faitupe mai se mataupu e taʻua o le "Impulse Control Disorder E leʻi faʻavasegaina i se isi mea" i le Faʻamatalaga Faʻaipoipoga ma Fuainumera Faamaumauga ma i totonu o le mataupu ua taʻua o "Maʻi e Faʻatatau i Mea ma Vaisu." E le na'o se mea fa'apitoa. “E malepe ai le faatanoa mo le manatu i isi amioga e fai ma vaisu,” o le tala lea a Judson Brewer, faatonu o suesuega i le Center for Mindfulness i le Iunivesite o Massachusetts Medical School.

Na iloiloina e le asosi lea mataupu mo le sili atu ma le sefulu tausaga a o faʻaputuina suʻesuʻega i le faʻafefea o taaloga faitupe e pei o vaisu. O le manao e le faamalieina, o le popole, ma le le mafai ona taofiofia. Le vave fa'afiafiaina ma le mana'omia e fa'aauau pea le fa'aosoina o le fa'alagona o le fa'apapa. O se le mafai ona taofi, e ui lava i folafolaga ma faaiuga. Na faia e Potenza nisi o suʻesuʻega faʻataʻitaʻiga muamua a le faiʻai o tagata taaalo ma iloa ai e foliga tutusa i latou ma suʻesuʻega o vaisu fualaau faasaina, ma le faʻavaivaia o gaioiga i vaega o le faiʻai e nafa ma le puleaina o lagona.

O lea la o le psychiatric fa'avae talia le manatu e mafai ona fai ma vaisu e aunoa ma ni vaila'au, o lo'o taumafai tagata su'esu'e e iloa po'o a ituaiga amioga e agava'a e fai ma vaisu. O gaoioiga fiafia uma ea e ono avea ma vaisu? Pe o tatou fa'afoma'i uma mausa, mai le tepa mai lea minute i lea minute ile imeli e o'o i le malologa lole lole i le leva o le aoauli?

I le Iunaite Setete o le Faʻamatalaga Faʻaipoipoga ma Fuainumera Faamaumauga ua lisiina nei le faaletonu o taaloga i luga ole Initaneti o se tulaga e tatau ai mo nisi suʻesuʻega, faʻatasi ai ma le faʻavauvau, faʻanoanoa faʻavaivai ma le faʻaogaina o caffeine. E le'i maua le vaisu i luga ole Initaneti.

Ae fai ai le lisi o vaisu a le foma'i mafaufau Jon Grant. Faʻapea foʻi le faʻamalosi faʻatau ma feusuaiga, vaisu meaʻai, ma le kleptomania. "Soʻo se mea e sili atu le tauia, soʻo se mea e faʻaosofia ai le euphoria pe faʻafilemu, e mafai ona fai ma vaisu," o le tala lea a Grant, o le na te faʻatautaia le Addictive, Compulsive and Impulsive Disorders Clinic i le Iunivesite o Chicago. Pe o le a avea ma vaisu e faalagolago i le vaivai o se tagata, lea e aafia i genetics, manua, ma le atuatuvale, faatasi ai ma isi mea. “E le o tatou uma e fai ma vaisu,” o lana tala lea.

Masalo o le sili ona finau o vaisu "fou" o meaai ma feusuaiga. E mafai ona avea se mana'oga muamua ma vaisu? Ua fautuaina e le Faalapotopotoga o le Soifua Maloloina a le Lalolagi le aofia ai o feusuaiga faamalosi e avea o se ma'i le pulea o lagona i lona isi lomiga o le Fa'avasegaga fa'ava-o-malo o fa'ama'i, e tatau ona alu atu i le 2018. Ae na teena e le American Psychiatric Association le faʻamalosia o feusuaiga mo lana tusi faʻataʻitaʻi lata mai, ina ua maeʻa felafolafoaiga ogaoga e uiga i le faʻafitauli e moni. E le'i mafaufauina e le mafutaga le tagofia o mea'ai.

Na faaalia e Nicole Avena, o se suʻesuʻega o le neuroscientist i le Mount Sinai St. Luke's Hospital i Niu Ioka, o le a faaauau pea ona ʻai e isumu le suka pe a e tuu atu, ma latou atiina aʻe ai le faapalepale, tuʻinanau, ma le faʻamama, e pei lava ona latou faia pe a latou maua le cocaine. Fai mai a ia, o mea'ai e ga'o tele ma mea'ai e tele mea'ai e gaosia e pei o le falaoamata fa'amama e ono fa'afitauli e pei o le suka. Avena ma tagata suʻesuʻe i le Iunivesite o Michigan talu ai nei na suʻesuʻeina ai le 384 tagata matutua: E ivasefulu lua pasene na lipotia mai se manaʻoga faifai pea e 'ai nisi o meaʻai ma faʻaauau taumafaiga le manuia e taofi, lua faʻailoga o vaisu. Na faavasega e le au tali le pisa—e masani lava ona faia i le falaoamata pa'epa'e ma tuu i luga i le sosi tamato e tumu i le suka—o se meaai e sili ona fai ma vaisu, faatasi ai ma chips ma sukalati e saisai mo le tulaga lua. Avena e leai se masalosalo o vaisu meaai e moni. “O le mafuaaga tele lena e tauivi ai tagata ma le tino puta.”

Ua sili atu le manuia o le faasaienisi i le siataina o mea e faaletonu i le fai'ai ua fai ma vaisu nai lo le faia o ni auala e faaleleia ai. O nai vaila'au e mafai ona fesoasoani i tagata e foia ai nisi o vaisu. Mo se faʻataʻitaʻiga, na fausia le naltrexone e togafitia ai le faʻaoga sese o le opioid, ae o loʻo faʻatonuina foʻi e fesoasoani e faʻaitiitia pe taofi le inu, 'ai tele, ma taaloga faitupe.

O le Buprenorphine e fa'agaoioia ai le fa'aogaina o le opioid i totonu o le fai'ai ae i se tulaga e sili atu le maualalo nai lo le heroin. O vaila'au e taofiofia ai fa'ailoga mata'utia o le tu'inanau ma le fa'amavae ina ia mafai ai e tagata ona talepe faiga fa'afaisu. “O se vavega,” o le tala lea a Justin Nathanson, o se tagata fai ata tifaga ma le pule o faletusi i Charleston, Karolaina i Saute. Na ia faʻaaogaina le heroin mo le tele o tausaga ma taumafai faʻalua le toe faʻaleleia ae na toe foʻi. Ona faatonuina lea e se fomaʻi le buprenorphine. “I totonu o le lima minute sa ou lagonaina le tulaga masani,” o lana tala lea. Na te leʻi faʻaaogaina heroin mo le 13 tausaga.

O le tele o vaila'au fa'aaogaina e togafitia ai vaisu ua leva ona iai mo le tele o tausaga. O le alualu i luma lata mai i le neuroscience e leʻi maua mai se fofo sili. Ua faʻataʻitaʻiina e le au suʻesuʻe le tele o mea faʻapipiʻi, ae e ui o le toʻatele o loʻo faʻaalia folafolaga i totonu o le fale suʻesuʻe, iʻuga i faʻataʻitaʻiga faʻataʻitaʻi ua fefiloi lelei. Fa'aosofia le fai'ai mo togafitiga o vaisu, o se fa'atuputeleina o su'esu'ega o le neuroscience talu ai nei, o lo'o fa'ata'ita'i pea.

E ui lava o polokalame e 12-laasaga, togafitiga o le mafaufau, ma isi auala faʻafomaʻi e suia mo le tele o tagata, latou te le aoga mo tagata uma, ma e maualuga le maualuga o le toe faʻafoʻi.

I le lalolagi o togafitiga o vaisu, e lua tolauapiga. O le tasi e talitonu o le fofo o loʻo taoto i le faʻaleleia o le kemisi sese poʻo le uaea o le faiʻai ua fai ma vaisu e ala i vailaʻau poʻo auala e pei o le TMS, faʻatasi ai ma le psychosocial lagolago e fai ma faʻaopoopoga. O le isi e vaʻaia vailaʻau o se faʻaopoopoga, o se auala e faʻaitiitia ai le tuʻinanau ma le tiga o le faʻamavaeina aʻo faʻatagaina tagata e faia galuega faʻapitoa e taua mo le toe faʻaleleia o vaisu. Ua malilie uma ia tolauapiga i le mea e tasi: O togafitiga o loʻo i ai nei e le lelei. "I le taimi nei o loʻo mafatia oʻu gasegase," o le tala lea a Brewer, o le tagata suʻesuʻe mafaufau i Massachusetts.

O Brewer o se tagata aʻoga o le mafaufau Buddhist. O ia fo'i o se foma'i fa'afoma'i e fa'apitoa i vaisu. Na te talitonu o le faʻamoemoe sili mo le togafitia o vaisu o loʻo taoto i le faʻafefiloi o saienisi faʻaonaponei ma faiga faʻataʻitaʻiga anamua. O ia o se faievagelia mo le mafaufau, lea e faʻaaogaina le mafaufau loloto ma isi auala e faʻalauiloa ai mea o loʻo tatou faia ma lagona, aemaise lava i mausa e faʻaosoina ai amioga faʻaleagaina.

I filosofia a le lotu Puta, o le tuʻinanau e manatu i ai o le pogai lea o mafatiaga uma. E leʻi talanoa le Buddha e uiga i heroin poʻo asikulimi poʻo nisi o faʻamalosi e aumaia ai tagata i vaega a Brewer. Ae o loʻo faʻateleina faʻamaoniga e mafai e le mafaufau ona faʻafetaui le lolo dopamine o le olaga faʻaonapo nei. Na faaalia e tagata suʻesuʻe i le Iunivesite o Uosigitone o se polokalame e faavae i luga o le mafaufau e sili atu ona aoga i le puipuia o le toe foi mai o fualaau faasaina nai lo polokalame 12-laasaga. I se faʻatusatusaga o le ulu-i-ulu, na faʻaalia ai e Brewer o aʻoaʻoga mafaufau e faaluaina le aoga nai lo le polokalame faʻataʻitaʻiga faʻataʻitaʻi auro.

O le mafaufau e aʻoaʻoina ai tagata e gauai atu i manaʻoga e aunoa ma le tali atu i ai. O le manatu e alu ese mai le galu o le mana'o malosi. O le mafaufau e fa'amalosia ai fo'i tagata e va'ai pe aisea latou te lagona ai le tosoina e tu'inanau. Brewer ma isi ua faʻaalia o le mafaufau loloto e faʻafilemuina le pito i tua o le cingulate cortex, o le neural space o loʻo aʻafia i le ituaiga o faʻalavelave e mafai ona oʻo atu ai i se matasele o le mataʻutia.

E tautala Brewer i leo malu e te mana'o ai i lau foma'i. O ana fuaiupu e fegasoloai i le va o faaupuga faasaienisi—hippocampus, insula—ma le Pali, o se gagana o tusitusiga a le lotu Puta. I se afiafi talu ai nei, sa tu ai o ia i luma o le 23 tagata faʻanoanoa, o loʻo saofafai i se afa liʻo i nofoa palasitika lanu beige, aluga lapotopoto mumu o loʻo faʻapipiʻiina o latou vae.

Donnamarie Larievy, o se faufautua tau maketi ma le faiaoga sili, na auai i le vaega o le mafaufau i vaiaso taitasi e talepe lana masani aisakulimi ma sukalati. I le fa masina i totonu, na te 'ai i mea'ai maloloina ma fiafia i nisi taimi o fudge fa'alua ae seasea mana'o i ai. “Ua avea ma suiga o le olaga,” o lana tala lea. "O le laina pito i lalo, ua faaitiitia loʻu manaʻo."

Na faia e Nathan Abels le faaiuga ia taofi le inu—i ni nai taimi. Ia Iulai 2016 na iu ai i le potu faʻafuaseʻi i le Iunivesite Faafomai o Karolaina i Saute i Charleston, faʻataʻitaʻi ina ua maeʻa le tolu aso, gin-fueled bender. A o faia togafitiga, sa ia ofo atu mo se suʻesuʻega TMS a le neuroscientist Colleen A. Hanlon.

Mo Abels, 28, o se tufuga ma le inisinia mamanu moli e malamalama i le auala e galue ai le matagaluega, o malamalamaaga o le neuroscience e maua ai se lagona o le toomaga. E le lagona e ia le saisaitia e le biology po o le aveesea o lana matafaioi mo lana inupia. Nai lo o lea, ua faaitiitia lona maasiasi. “Sa ou mafaufau e faavavau o le inu o se vaivaiga,” o lana tala lea. "E tele naua le malosi i le malamalama o se faʻamaʻi."

O lo'o ia togiina mea uma e ofoina atu e le falema'i i lona toe fa'aleleia—fuala'au, psychotherapy, vaega lagolago, ma fa'aeletise fa'aonaponei i lona ulu. “E mafai e le faiʻai ona toe fausia o ia lava,” o lana tala lea. “O le mea sili lena ona ofoofogia.”

mataupu uluai