Aisea e matua finau ai le upu “vaisu”? (2020)

Lisi i le tusiga muamua

I le taimi o le tusitusi, ua tele nei suesuega e aofia ai le tele o iloiloga o le faaaogaina o ponokalafi i luga o le initaneti, lea e faailoa mai ai o le faaaogaina faamalosi o ponokalafi i luga o le initaneti, e pei o fualaau faasaina po o le ava malosi, e fai ma vaisu. Ae o loʻo i ai nisi tagata suʻesuʻe, saienitisi ma e oʻo lava i fomaʻi e mumusu e talia o feusuaiga poʻo ponokalafi i luga ole initaneti e mafai ona avea ma vaisu. O i latou o se vaega to’aitiiti ae pei ona fai mai, o le to’aitiiti e le fa’apea e filemu. O le mea moni, latou te matua leo tele ma a latou faʻamatalaga ma e masani ona taʻua i le aufaasālalau lautele o "tagata atamamai" i le fanua. O se tasi o mea sili ona lauiloa na ofoina atu foi togafitiga faufautua e ala i se upegatafa'ilagi cam ponokalafi i luga ole laiga. O le mea moni o se suʻesuʻega faʻafuaseʻi i luga o le initaneti o le a faʻaogaina ai oe i le tele o tala o loʻo fai mai e 'faʻasese' le 'tala faʻasolopito' o feusuaiga ma / poʻo vaisu porn, ma taʻua ai ni nai tagata suʻesuʻe ma suʻesuʻega e lagolagoina a latou "porn e le afaina" tulaga pe faʻamatala. aafiaga le lelei na lipotia e pei o le “talitonuga” o oe ua fai ma vaisu i porn o se faafitauli, ae le o au masaniga e matamata ai. E foliga mai foi o loʻo i ai nei ma faʻaauau pea Twitter taua mo loto ma mafaufau o soʻo se tasi e popole e faʻalogo i mea e mafai ma e le mafai ona taʻua o se "vaisu".

Aisea ua faapea ai? So'o se tasi e naunau e fai a latou lava su'esu'ega moni i le mataupu o le a maua le tele o su'esu'ega ma le fa'atupulaia o numera o iloiloga fa'apitoa o le su'esu'ega (o se iloiloga fa'atulagaina o le taimi lea e te faia ai se su'esu'ega o se autu, tu'ufa'atasia su'esu'ega uma e te mauaina, ma taumafai e maua se maliega o mea o loʻo lipotia mai e suʻesuʻega). Ae ui i lea, Gary Wilson o le upega tafaʻilagi Your Brain on Porn o loʻo i ai se galuega maeʻaeʻa o le faʻapipiʻiina o se lisi umi o iloiloga ma suʻesuʻega i aʻafiaga o porn e mafai ona e mauaina. iinei - pe afai e iai sau vaiaso avanoa pe sili atu e savali ai i latou uma! E tasi le mea e mafai ona ou taʻu atu ia te oe i se tepa aʻe o nei suʻesuʻega e faʻamuamua uma suʻesuʻega suʻesuʻega a tupulaga ma o nisi o iloiloga o suʻesuʻega. E faigata ona finau faasaga i le tele o tusitusiga o loʻo i ai nei i luga o le autu, ae o le T'war (Twitter War) o loʻo vevesi pea. E iai lava taualumaga faaletulafono o lo'o fa'ailoa mai o le mea na amata mai o se felafolafoaiga fa'ale-a'oa'oga ua fa'asolo atu nei i le tulaga mata'utia o le lalolagi, ma le to'atele o tagata o lo'o fa'aulu su'ega taufaaleaga e faasaga i se tagata su'esu'e faapitoa e foliga mai na matua'i fa'aletagata lava ia.

O laʻu lava iloiloga maeʻaeʻa o tusitusiga, lea e lagolagoina e laʻu lava suʻesuʻega, o le suʻesuʻega i faʻafitauli faʻafitauli ponokalafi o loʻo faʻalagolago i le faʻavasegaina o lenei mea mataʻutia o se vaisu 'amio'. O lona uiga, o le tagata ua "vaisu" i se gaioiga poʻo se amio, nai lo se mea. Le American Psychiatric Association's Fuainumera Faʻailoga ma Fuainumera Faʻamaumauga o Manatu o Mafaufauga (DSM) ua uma ona aofia ai se tasi o mea ua fai ma vaisu i lana vaega ua ta'ua o le "Substance Use & Addictive Disorders" (APA, 2013). Ae ui i lea, e manaia, o faʻamatalaga a le DSM-5 e le faʻaogaina le upu "vaisu" e faʻamatala ai soʻo se faʻamaʻi i lenei vaega, e ui lava i le faʻaogaina o le faaupuga "vaisu" i le ulutala vaega. O le mea moni, e pei o Richard et al. (2019) faailoa mai, latou te taʻua patino o le faʻaaogaina o le upu "vaisu" ua aveesea ona o lona "faʻamatalaga le mautinoa ma lona uiga le lelei' (APA, 2013, itulau 485). E ui i le foliga le lelei o le faʻafeiloaʻiga / le faʻafeiloaʻi tulaga malo, o le upu "vaisu" e musu e alu ese mai le pati ma le agalelei. O lo'o fa'aauau pea ona fa'ata'amilo i fa'aoga masani ma i li'o fa'aa'oa'oga ma agafesootai, e lafi solo e pei o le uo e leai se tasi e mana'o e ta'utino na te iloa.

Aisea la ua finau tele ai le upu “vaisu”?

I le totonugalemu o lenei afa faaleaoaoga ma agafesootai e foliga mai o le upu "vaisu" lava ia. Ina ia mafai ona maua se lagona o le felafolafoaiga fiafia o loʻo vevesi pea a o matou talanoa, na ou manatu atonu o le taimi lea e vaʻavaʻai totoʻa ai i lenei upu e le masani ai, faʻafitauli ae faʻaauau pea ona pipii "vaisu". Muamua, o le a ou tilotilo i nisi o faauigaga, ona ou taumafai lea e tilotilo i le talafaasolopito o le upu ma mulimuli ane o le a ou faaopoopo i ai loʻu lava manatu, lotomaualalo, i le faaiuga.

O le American Society of Addiction Medicine (ASAM) fa'amatala fa'alaua'itele le vaisu, "o se fa'ama'i muamua, fa'ama'i fa'ama'i o le taui o le fai'ai, fa'aosofia, manatua ma feso'ota'iga feso'ota'iga. O le fa'aletonu i nei ta'amilosaga e o'o atu ai i fa'aaliga fa'aletino, mafaufau, fa'aagafesootai ma fa'aleagaga. E atagia lea i se tagata e tulituliloa fa'ama'i taui ma/po'o se toomaga e ala i le fa'aogaina o vaila'au ma isi amioga. O vaisu e fa'aalia i le le mafai ona fa'amama i taimi uma, fa'aletonu i le pulea o amio, tu'inanau, fa'aitiitia le iloa o fa'afitauli taua i amioga a se tasi ma mafutaga fa'aletagata, ma se tali fa'alagona le lelei."

E faapena foi le faauigaga a le Center on Addiction o vaisu lautele, “O vaisu o se faamaʻi lavelave, e masani ona faaumiumi i le natura, lea e aafia ai le faagaoioiga o le faiʻai ma le tino. E mafua ai foi ona afaina tele aiga, mafutaga, aoga, fale faigaluega ma tuaoi. O faʻamaoniga sili ona taatele o vaisu o le matua le mafai ona pulea, faʻaauau le faʻaaogaina e ui lava i aʻafiaga ogaoga, faʻalavelave i le faʻaaogaina, le manuia o taumafaiga e taofi, faapalepale ma le faʻamavae."

Le upega tafa'ilagi lauiloa o le mafaufau, Psychology Today setete e faapea o se “tagata ua fai ma vaisu e faaaoga se vailaau, pe auai i se amioga, lea e maua ai e aafiaga tauia se uunaiga malosi e toe fai le gaoioiga, e ui lava i taunuuga leaga. O vaisu e ono aofia ai le fa'aogaina o mea e pei o avameaola manoa, opioids, cocaine, ma nicotine, po o amioga e pei o taaloga faitupe.”

le APS fa'amatalaina vaisu i tulaga o ta'iala mo su'esu'ega e feso'ota'i ma fa'afitauli o le fa'aogaina o vaila'au, ma na'o le ta'ua o taaloga faitupe ma le initaneti e fai ma fa'ata'ita'iga o vaisu tau amio e tusa ai ma le DSM o lo'o fa'asalalauina.

Ioe, e iai isi ae ou te mautinoa e te maua le manatu. O le autu masani e foliga mai e faapea: O vaisu e aafia ai le nofoaga autu o taui o le faiʻai, lea e mafua ai ona manaʻo le tagata ua fai ma vaisu e auai i le gaioiga poʻo le faʻaaogaina pea o le vailaʻau, lea i se taimi e mafua ai ona le mafai e le tagata ona taofi pe faʻaitiitia le faʻaaogaina o le vailaʻau e ui lava e manaʻo ai, ma i le feagai ai ma le faʻateleina o faʻafitauli e mafua mai i vaisu. . Ae o le a le uiga moni o le upu “vaisu” ma o fea e sau ai?

Etymology o Vaisu

Ae faimai foi Richard et al., (2019) o le upu vaisu e umi ma manaia le talafaasolopito. Na aliali mai muamua i le uluai malo o Roma. Le a'a latina addicere, sa fa'aaogaina o se faaupuga fa'aletulafono o lona uiga "ia tautala i ai". I le vaitaimi mulimuli o Roma, sa faaaogā foʻi e faamatala ai le nofo aitalafu, e masani lava e faatatau i aitalafu i taaloga faitupe. I taimi o Roma o le tagata (vaisu) o lē e ana se aitalafu i taaloga faitupe sa i se uiga, pipii pe faapologaina i lē ua nofo aitalafu seia oo ina totogi le aitalafu. I taimi o Elisapeta na faʻaaogaina e faʻamatala ai se pipii malosi i se tagata, mafuaʻaga poʻo se mea. O le tele lava o le upu "vaisu" na faʻaaogaina o se veape, e pei o le faʻapipiʻi pe tuuto atu o ia lava i se mea. O mea fa'apipi'i e mafai ona lelei pe leaga, o lona uiga o le fa'aogaina o le veape e le tutusa lava. Richard et al. (2019) finau e faapea o le fetuutuunai o le upu vaisu ma lona gafatia e faʻaaogaina e faʻaalia ai se faʻapipiʻi sili ona leaga pe lelei lea na mafua ai ona umi le ola ma le lauiloa i le faʻaaogaina masani, faʻapea foʻi ma le mafuaʻaga o faʻamaʻi faʻamaʻi.

O le feso'ota'iga o upu vaisu ma le fa'apipi'i e tele sona uiga ia te a'u ile falema'i. A'o fa'atautaia se vaega e toe fa'aleleia le fa'aaogaina o vaila'au mo tagata solitulafono, e masani ona ou amataina le vaega i se gaoioiga e aofia ai fa'amatalaga eseese o le upu "vaisu" ina ia faafaigofie ai talanoaga. Sa i ai fa'amatalaga eseese, e aofia ai nisi fa'afoma'i, o nisi mai fa'apogai aloa'ia e pei o le DSM ma nisi o fa'amatalaga mai tagata ta'uta'ua muamua na fa'aaogaina. Ona ou fai atu lea i tagata o le vaega e filifili po o le fea upusii latou te lagona e tele lava ina faamatalaina o latou lava aafiaga. Ole tele o taimi na filifilia ai e le au fa'aoga se upusii a Dr Patrick Carnes, (o le fa'apitoa ile togafitia o vaisu-feusuaiga ma na tusia ni tusi i luga o le autu e aofia ai, Mai Ata ) lea na ia faamatalaina ai vaisu o se "faiga faʻaleagaina". O lenei upusii, na tusia e se tagata poto faapitoa i vaisu, o le upusii lea e sili ona filifilia e nei alii e manaia ia te au. Ona latou fa'asolo atu lea e fa'amatala la latou va ma vaila'au o se mafutaga sili ona vavalalata, fa'atuatuaina ma tumau na latou o'o i ai. O lo latou pipii atu i a latou fualaau o le filifiliga sa matua moni lava ma e masani lava, na o le pau lea o le mea e mafai ona latou liliu atu i ai mo le faamafanafanaga. O le tele o nei alii sa i ai tala faasolopito o le le lelei, olaga sauaina o aiga, ma o le tele lava o taimi e le fiafia ai i latou e tagata lava oe ma ou te faamoemoe e mafai ona faatuatuaina, i lea taimi ma lea taimi. Leitioa la latou pipii, o latou onāga i vailāʻau i a latou mea sa matua faigata lava ona lafoai. Fai mai Carnes o le sootaga faʻamaʻi ma feusuaiga o se sui mo se mafutaga maloloina ma tagata. E mafai foʻi ona faʻapea mo le tele o tagata faʻaaogaina vailaʻau, faʻafitauli o taaloga faitupe ma i latou e faʻaaogaina ponokalafi, o le mea lea na tusia e aʻu lava suʻesuʻega:

“E leai ni au mafutaga. O le mea lena ou te matamata ai i porn initaneti. Ae o ni nai taimi na ou sau ai i fafo mai mafutaga pupuu ma lagona se lagona o le toomaga na sau mai le iloaina ua ou saoloto e toe foi i luga o le initaneti porn, ma ou te iloa e le mafai ona avea lena mea o se mea lelei "

Afai tatou te ave le upu “vaisu” o lona uiga ua na o se pipii, tuuto, po o pologa i se mea, pe o se mea, e pei o le ava malosi po o fualaau faasaina, po o se gaoioiga, e pei o taaloga faitupe, taaloga po o ponokalafi i luga o le initaneti, ona foliga mai ai lea e fetaui le upu vaisu, a itiiti mai o se faaupuga faʻamatala pe a le o se faʻamaʻi. So'o se uiga le lelei i le upu e mafai ona fa'apipi'i i le vaila'au po'o le amio e avea ma fa'afitauli i lena tulaga, ae le o le upu "vaisu" lava ia. E le gata i lea, o na ulutala fai mai o vaisu porn "e le o iai" pe o se "tala faʻasolopito" ona e le o lisiina o se suʻesuʻega i le DSM e saʻo faʻapitoa, aua, i le DSM o loʻo i ai nei e leai se faʻafitauli ma le upu moni "vaisu. ” lisi uma lava. O fa'aletonu uma ia e fa'apipi'i i le vaila'au po'o amioga, pei o le Alcohol Use Disorder po'o le Opioid Use Disorder ma isi mea - e ui lava o nei fa'afitauli uma e pa'u i lalo o le faamalu o le Fa'aaogāina o Mea ma Amio Fa'asu.

Goodman (2001) faia se, tumau, faatalitonuina mataupu mo le faaupuga "vaisu feusuaiga" e faamatala ai le tulaga iloga o faafitauli tau feusuaiga e fesootai. Na ia taʻua le tutusa i le va o le faʻaaogaina o vailaʻau ma vaisu i feusuaiga ma maua ai e toetoe lava tutusa. I le faagasologa o le 20 tausaga, o le alualu i luma i le neuroscientific imaging ua faʻaalia ai nei mea tutusa e matauina i le faiʻai. O lea la, afai o le faaupuga "vaisu" o fea e aveese mai le felafolafoaiga o le a le mea o le a tuua ai i tatou e finauina? O le soona fai ma le faamalosi o feusuaiga po o ponokalafi e le afaina ai? O tagata e faʻamatalaina i latou lava e fai ma vaisu i ponokalafi i luga ole laiga e faʻasese pe sese? Ou te manatu e le aoga tele lena mea. O le mea moni, o faʻafitauli faʻaogaina o ponokalafi ma feusuaʻiga o loʻo i ai, ma o se faʻafitauli moni mo le toʻatele. O i latou o loʻo feagai ma lenei faʻalavelave e mautinoa e itiiti le popole i le mea e te manaʻo e taʻua o latou mafatiaga, ae sili atu i le mauaina o fesoasoani, toe faʻaleleia ma faʻamalolo mai lenei mataupu, poʻo le a lava le igoa. I le avea ai ma se faufautua, e le o laʻu galuega le finau ma tagata faʻatau pe o le latou mataupu o se "vaisu moni" pe leai. O laʻu galuega o le faʻalogo, fesoasoani e faʻafaigofie suiga ma lagolagoina laʻu tagata faʻatau e fausia se olaga sili atu mo i latou lava ma e pele ia i latou.

American Psychiatric Association. 2013. Su'esu'ega ma fuainumera tusi lesona o faaletonu o le mafaufau. 5th ed. Arlington, VA: Tusitala.

Goodman, A. (2001) O le a le igoa? Fa'aupuga mo le fa'ailogaina o se ma'i o amioga fa'afeusuaiga. Vaisu Fa'afeusuaiga & Fa'amalosi. 8:191–213, 2001. DOI: 10.1080/107201601753459919

Richard J. Rosenthal & Suzanne B. Faris. (2019) O le tala faʻasolopito ma le amataga o le 'vaisu', Addiction Research & Theory, 27: 5, 437-449, DOI: 10.1080/16066359.2018.1543412