Tauleʻaleʻa Faʻasolo i Mea e Taui Atu (2014), saunia e Art Markman Ph.D.

E taatele le talanoa e uiga i tausaga faʻatamaitiiti o taimi o amioga le lelei. Ma, pe a tatou talanoa e uiga i le mafuaʻaga talavou faia ai amioga le mautinoa, o loʻo i ai se uiga e taulaʻi i le atinaʻeina o le pito i luma lobes. Matou te iloa o loʻo i ai ni masini e faʻaaofia ai frontal lobes o le faiʻai o le taofi amioga na faia. I totonu Smart Change (o le sootaga o fafo atu), Ou te taʻua nei faiga o le Stop System. O pito i luma e faʻapea e le matua matutua seʻia oʻo i le matua, ma o le vaega lena o le mafuaʻaga e faia ai e talavou mea lamatia.

Afai naʻo le Stop System e leʻi matua, o lona uiga e oʻo lava i tamaiti laiti e tatau ona auai i le tele o amioga lamatia. Nai lo lena, e i ai le isi vaega. E faʻatino foi e talavou le tele o amioga latou te iloa e tauia. Ou te valaʻauina auala e faʻatosina ai tagata agaʻi i amioga le Go System. 

O lenei manatu e taʻu mai ai o le tauleʻaleʻa o loʻo i ai se matagi lelei o se System System lea e tulituliloaina e tuliloaina taui e ui lava i tulaga lamatia ma le Stop System e le mafai ona taofi se amioga e lamatia.

O se pepa manaia i le Novema, 2014 lomiga o Scientific Science (sootaga i fafo) na saunia e Zachary Roper, Shaun Vecera, ma Jatin Vaidya o ni faʻamaoniga mo lenei manatu i le tulaga lamatia o le tauleʻaleʻa.

O nei tagata suʻesuʻe e fautua mai afai e tosina atu le tauleʻaleʻa i taui, ona tatau lea ona latou gauai atu i le tauia o mea i le siosiomaga, e tusa lava pe latou te le o toe tauia. 

Ina ia faʻataʻitaʻia lenei tulaga ono, 40 talavou (amata i tausaga mai le 13-16) ma 40 tagata matutua (ma le averesi tausaga o 27) na tamoe i se suesuega. I le vaega muamua o le suʻesuʻega, na vaʻaia e le au auai ni numera o lanu lanu i luga o le komipiuta. I totonu o liʻo taʻitasi sa i ai le laina. Sa i ai lava le tasi mumu poʻo lanumeamata liʻo i luga o le pupuni, ma le isi o isi lanu. O tagata na auai na tatau ona fetaomiina le tasi o le lua ki e taʻu ai pe o le laina i totonu o le sini liʻo e faalava pe tu saʻo. Ina ua latou tali saʻo, sa latou tauia. Mo sui taʻitasi, o le tasi lanu na masani ona fesoʻotaʻi ma se faʻailoga tele (10 sene) nai lo leisi (2 sene). Ma, mo se tasi tagata auai, o le liʻo mumu ono masani lava ona taʻitaʻia ai i le 10 sene taui ma le lanumeamata liʻo ono taitai atu ai i le 2 sene taui.

Ina ua maeʻa le 240 faʻataʻitaʻiga pei o lenei, na suia le galuega. Lenei, tagata auai faia isi 240 faʻataʻitaʻiga lea na latou maua ai se lanumoana taimane ma lipotia le faʻatulagaina o le laina i totonu o lena foliga. O totoe o mea i luga o le lau i le taimi o nei suʻega suʻega (lea e valaauina mea faʻanoanoa) o liʻo lanu. I luga o nisi faʻataʻitaʻiga, o se tasi o na faʻalavelave faʻalavelave o se mumu poʻo se lanumeamata, lea na fesoʻotaʻi ma se taui i le vaega muamua o le suʻesuʻega. 

O le fesili autu pe o le aofaʻi o le taimi na faʻaalu ai sui e tali saʻo i faʻataʻitaʻiga suʻesuʻega na afaina i le i ai o liʻo na tauia i le vaega muamua o le suʻesuʻega. Afai e umi se taimi mo tagata auai e tali atu i le i ai o se faʻalavelave na faʻamanuiaina i le taimi ua tuanaʻi, o lona uiga o le tagata faʻalavelave o loʻo tosina maia le mafaufau mai le mea moni sini o le galuega.

Tagata matutua e le o aʻafia malosi ile amataga o toleniga. I le vaega muamua o faʻataʻitaʻiga suʻega, e fai lava sina telegese i le tali atu a o se tasi na faʻalavelave na maua le taui ile vaega muamua o faʻamasinoga. Pe tusa o le 60 tofotofoga, e ui i lea, tagata matutua ua le toe aʻafia i le mea na tauia muamua. O lona uiga, o le Go System e le toe faʻatosina tagata matutua agaʻi i faʻailoga tuai.

E eseʻese a amioga a le fanau talavou. E telegese lava ona latou tali mai pe a fai o se tasi o faʻalavelave faʻalavelave na maua le taui i taimi ua tuanaʻi. E sili ona tuai pe a fai o le mea faʻasoesa sa lanu na maua ai le taui tele. E saoasaoa latou pe a leai se mea faʻalavelave na maua se taui. O le liʻo na maua le tamaʻi faʻailoga na sau i le va. O lenei aafiaga na tumau pea i luga o le seti atoa o 240 tofotofoga tofotofoga.

I le iuga, o le aafiaga na sili ona malosi i le 13- ma le 14-tausaga le matutua na tofotofoina. Na sili ona latou fiafia i liʻo na faʻamanuiaina muamua. O le 15 ma le 16-tausaga le matutua na fai foi si lemu pe a feagai ma se liʻo na faʻamanuiaina muamua, ae le tutusa ma talavou talavou.

O loʻo taʻu mai ai o amioga le mautinoa tatou te vaʻaia i talavou e lua ona faʻavae. Muamua, o le Go System o talavou e faʻatonu atu i mea na tauia i taimi ua tuanaʻi. E faigata mo talavou ona faʻavaivaia lenei gaioiga a le Go System. Ma, i le pito i luga o lena, o le Stop System o loʻo i ai se faʻafitauli e manumalo ai i le itu o le Go System, ina ia faʻaauau ai lava ona galulue talavou i luga o le lagona e faia le mea na tauia i le tuanaʻi. 

I le iuga, o lenei e faʻamaonia ai le taua o le faʻaaogaina o le siosiomaga e fesoasoani ai i talavou puipuia latou lava. E faigata tele i talavou ona manumalo i faʻaosoosoga malosi. Masalo o le auala sili e fesoasoani ai i talavou e 'alo ese mai amioga le mautinoa, o le aveʻesea o mea sili ona taua mai le siosiomaga. E ui o talavou e tatau ona aʻoaʻo e fai atu leai i gaioiga e le tatau ona latou faia, e leai se mafuaʻaga mo latou e manumalo ai i le atoa malosiaga o latou Go Systems.

Mulimuli mai ia te au i luga o Twitter (sootaga i fafo)

Ma i luga Facebook (sootaga o fafo) ma luga Google+ (faʻaogaina fafo).

Siaki laʻu tusi fou Suiga Smart (fesoʻotaʻiga i fafo).

Ma aʻu tusi Mafaufauga Manatu (fesoʻotaʻiga i fafo) ma Uiga o le Taitaiga (fesoʻotaʻiga i fafo)

Faʻalogo i laʻu leitio i luga o le radio a le KUT i Austin E toʻalua alii i luga o lou ulu (fesoʻotaʻiga i fafo) ma mulimuli 2GoYH i luga o le Twitter (fesoʻotaʻiga i fafo) ma luga Facebook (sootaga o fafo).