Facebook Addiction: O se Faʻafitauli Faʻafuaseʻi (2016)

E oʻo mai ia Iulai 2016, Facebook e sili atu i le 1.71 piliona tagata faʻaoga faʻaoga i le masina, ma le 1.1 piliona faʻaoga i aso uma (1). Ua fa'atatauina o le averesi o Amerika e fa'aalu pe a ma le 40 minute i le aso i luga o le Facebook ma e tusa ma le 50% o le 18-24 tausaga le matutua e asiasi i le Facebook i le taimi lava latou te feala ai (1). O le natura lautele o le Facebook ua faaosofia ai le tuputupu aʻe o tusitusiga o loʻo taʻu mai ai lona malosi e fai ma vaisu (2). O le tusiga o loʻo i ai nei o se toe iloiloga o tusitusiga i luga o le faʻafitauli o loʻo tulaʻi mai o le faʻaaogaina faʻamalosi Facebook ma lona gafatia o se maʻi faʻamaʻi.
 
faiga
Fuaiupu:
 
Le isi vaega

Sa faia se su'esu'ega o tusitusiga e fa'aaoga ai le PubMed ma le Google Scholar. O faaupuga su'esu'e nei, fa'apea fo'i ma a latou fa'aupuga, na tu'uina i totonu: "Fa'ainitaneti ua fai ma vaisu," "Facebook," "social media," "social networking sites," "addiction," "faalagolago," ma le "amio fai ma vaisu." O le su'esu'ega i luga o vaisu i luga ole Initaneti na maua mai ai le tele o tala, ma mulimuli ane e lima na toe iloiloina loloto. O le sailiga i luga o le Facebook ma ala o faasalalauga faaleagafesootai ma vaisu na maua mai ai 58 tusiga, lea e 25 na toe iloiloina loloto. E sefululima o nei tala na taulai atu i vaisu Facebook.

Amioga Fa'asu'i luga ole Initaneti
Fuaiupu:
 
Vaega muamuaLe isi vaega

O taumafaiga muamua e suʻesuʻe vaisu i luga ole laiga lata mai i le toeitiiti atoa le luasefulu tausaga, ina ua tuʻuina atu e Kimberly Young, o se tasi o uluai tagata suʻesuʻe i le eria, tuʻutuʻuga faʻamaonia mo se mea e taʻua o le "Internet addiction" (3). E ui lava e le o aofia ai i le DSM-5, o vaisu i luga o le Initaneti e manatu e faʻasoa nisi o uiga taua ma le faʻaaogaina o vailaʻau faʻaletonu, e pei o le faapalepale, aveese, ma aʻafiaga leaga (4). I aso nei, o vaisu i luga ole Initaneti ua vaʻaia o se fusi o vaisu i luga ole laiga, ma o le faʻaaogaina faʻamalosi Facebook e pa'ū i totonu o lena fusi.

Facebook Vaisu
Fuaiupu:
 
Vaega muamuaLe isi vaega

"Facebook vaisu" o se faaupuga na faia e tagata suʻesuʻe e faʻatatau i tagata taʻitoʻatasi o loʻo auai i le faʻaoga tele, faʻamalosi Facebook mo faʻamoemoega o suiga o lagona, faʻatasi ai ma taunuuga le lelei o le tagata lava ia (5). I se isi faaupuga, o se tagata e iai le vaisu i le Facebook e mafai ona oʻo i le leiloa o le puleaina aʻo faʻaauau pea ona faʻaaogaina le Facebook e ui lava i ona aafiaga leaga i le olaga o le tagata (6). Ae peitai, o le soona faaaoga e le mafai ona avea ma vaisu sei vagana ua fai faamalosi; mo se faʻataʻitaʻiga, e mafai e se tasi ona faʻaalu itula uumi i luga o le Facebook mo faʻamoemoega o le galuega e aunoa ma le avea ma vaisu (5). Ona o le Facebook o le taimi nei o le upega tafaʻilagi sili ona lauiloa, ma o suʻesuʻega faʻapitoa o le Facebook e faʻaaogaina e sili atu nai lo suʻesuʻega o isi upega tafaʻilagi (7), o le iloiloga o loʻo i ai nei e taulaʻi i le faʻafitauli o loʻo tulaʻi mai o vaisu Facebook.

O le Facebook e mafai ai e tagata faʻaoga ona fatuina faʻamatalaga ma faʻafesoʻotaʻi ma isi tagata faʻaoga e taʻua o "uo." E mafai e uo ona fegalegaleai le tasi ma le isi e ala i le feʻau ma fefaasoaaʻi ata, vitio, poʻo mea e fiafia i ai le tagata lava ia aʻo suʻesuʻeina faʻamatalaga e uiga i gaoioiga a a latou uo ma uo a latou uo. E mafai e tagata faʻaoga ona faʻaleleia a latou talaaga faʻatasi ma le tele o polokalama; mo se fa'ata'ita'iga, e mafai e tagata fa'aoga ona ta'alo ta'aloga, ta'aloga, ma fa'atupu palota, fa'apea fo'i le tu'ufa'atasia o isi upegatafa'ilagi e pei o Twitter ma Instagram. E mafai fo'i ona fa'aoga le Facebook e tagata fa'apolofesa e fa'atau atu a latou 'au'aunaga ma feso'ota'i ma a latou au maimoa. O tagata fa'aoga e logoina i taimi uma e uiga i gaioiga fou i luga ole laiga e ala i se tala fou ola, lea e mafai ona fa'amalosia ai le tagofia o mea ua fai ma vaisu e ala i le fa'atinoina o ni fa'ailoga fa'apitoa i luga ole fa'asologa o taimi fa'amalosia taimi (8).

Talu ai o vaisu Facebook o se taulaiga o suʻesuʻega, o mea faigaluega suʻesuʻe o loʻo iai nei ua mamanuina e faʻavae i luga o fuataga o isi vaisu amioga (5). O le tele o nei fua e maua'a i vaega autu e ono o vaisu (9). Mo se faʻataʻitaʻiga, o le Bergen Facebook Addiction Scale e faʻavae i luga o mea e ono e fuaina i luga o le Likert scale, ma mea taitasi e atagia mai ai se faʻailoga o amioga faʻafefe: 1) faʻamaonia ("E te faʻaaluina le tele o le taimi e mafaufau ai i le Facebook pe fuafua pe faʻapefea ona faʻaaogaina" ); 2) faapalepale (“E te lagona le naunau e faʻaoga atili le Facebook”); 3) suiga o lagona (“E te faaaogaina le Facebook ina ia faagalo ai faafitauli patino”); 4) toe foʻi ("Ua e taumafai e tipi i lalo le faʻaogaina o le Facebook ae leʻi manuia"); 5) fa'amuta ("E te le to'a pe fa'alavelave pe a fa'asa oe mai le fa'aogaina o le Facebook"); ma le 6) fete'ena'iga ("E te fa'aaogaina tele le Facebook ua i ai se aafiaga le lelei i lau galuega/su'esu'ega") (10). E ui lava o nei fua na faʻamaonia tutoʻatasi psychometrically, suʻesuʻega faʻailoga e faʻaalia ai le le ogatasi i fua, e faʻaalia ai le leai o se faʻaoga faʻavae (5). O le leai o se maliega e uiga i le faʻavasegaina ma le suʻesuʻeina o vaisu Facebook o le autu autu lea o finauga i lenei atinaʻe o suʻesuʻega.

Pathophysiology
Fuaiupu:
 
Vaega muamuaLe isi vaega

O vaisu e fesoʻotaʻi ma le le paleni i le va o gaioiga i faiga autu e lua o faiʻai: o le amygdala-striatal system ma le faʻaogaina o le faiʻai muamua. I vaisu o vailaʻau, o le amygdala-striatal system e faʻamalosi, e mafua ai le faʻateleina o lagona mo amioga ua fai ma vaisu, ae o le pito i luma o le cortex e hypoactive, e mafua ai le le mafai ona taofi amioga faʻamalosi pe a uma ona faʻaosoina (11). Turel et al. (12) suʻesuʻeina le aʻafia o nei neural system i vaisu Facebook. Na fa'amae'a muamua e tagata auai se fesili o vaisu Facebook. Ona, faʻaaogaina lea o se faʻataʻitaʻiga alu / leai-go ma le MRI galue, na suʻesuʻeina e le au suʻesuʻe pe faʻafefea ona tali ese nei faiʻai i le va o faʻailoga Facebook ma faʻailoga o fefaʻatauaʻiga ma faʻatusatusa numera o vaisu ma gaioiga faiʻai. Na latou iloa o vaisu uma ma vaisu Facebook e fesoʻotaʻi ma le faʻaogaina o le tino i le amygdala-striatal system. Ae ui i lea, o vaisu Facebook e leʻi fesoʻotaʻi ma suiga i le gaioiga muamua o le cortex, e fautua mai ai e mafai e tagata taʻitoʻatasi ma vaisu Facebook ona mafai ona taofi a latou amioga faʻamalosi (12). O lenei mamanu o le impulsivity hyperactive ma le le suia o le faʻalavelave faʻalavelave e talitutusa ma le mea na matauina i vaisu taaloga Initaneti (13). E ui lava o lenei suʻesuʻega e faʻatapulaʻaina e lona faʻasologa faʻasolosolo, o nei suʻesuʻega o loʻo fautua mai ai o vaisu i luga ole Initaneti ma vaisu e iai le eseesega o le pathophysiology.

Faʻamatalaga Faʻatau
Fuaiupu:
 
Vaega muamuaLe isi vaega

O vaisu Facebook e masani ona suʻesuʻeina i tamaiti aʻoga kolisi ma e masani ona i ai se faʻailoga fafine. O nisi uiga fa'apitoa e pei o le fa'afoliga, fa'atauva'a, maualuga maualuga o le neuroticism, ma tulaga maualalo o le fa'atauaina o le tagata lava ia e matua fa'atasi ma le fa'aoga fa'amalosi Facebook (10, 14). E tusa ai ma le faʻataʻitaʻiga o tomai faʻaagafesootai a Caplan, o tagata nofo toʻatasi, faʻavauvau o loʻo atiaʻe le fiafia i auala o fegalegaleaiga i luga ole laiga e faigofie ile faʻaogaina ole Initaneti (15). E tusa ai ma lenei mea, na maua ai e le au suʻesuʻe se sootaga i le va o le popole ma le atuatuvale ma le faʻaaogaina faʻamalosi Facebook (16), fa'ailoa mai e mafai e tagata ta'ito'atasi e le lelei le soifua maloloina o le mafaufau ona fa'aoga le Facebook e fai ma solaaga mai le olaga i aso faisoo. E le gata i lea, Muench et al. (17) na fautua mai o le le mautonu i le va fealoai, e pei o le faatusatusaga faaagafesootai (“Ou te lagona e sili atu olaga o isi nai lo aʻu”), fefe neʻi misi (“Ou te lagona ua ou misia ni fegalegaleaiga fiafia e sili atu nai lo isi”), ma le fefe le lelei su'esu'ega fa'aagafesootai ("Ou te popole i manatu o isi tagata ia te a'u"), e feso'ota'i ma le fa'aogaina o le Facebook. Ae ui i lea, e leai se fesoʻotaʻiga i le va o mea ua fai ma vaisu a Facebook ma le i ai o fegalegaleaiga faʻaagafesootai tuusaʻo tuusao, e taʻu mai ai o vaisu Facebook e faʻaosoina e ala i le le saogalemu o agafesootai nai lo le leai o ni fegalegaleaiga faʻaagafesootai lelei (17).

Taunuuga
Fuaiupu:
 
Vaega muamuaLe isi vaega

A fa'aoga fa'alelei, e mafai e le Facebook ona fa'afaigofie mafutaga ma fa'aleleia atili le fa'atauaina o le tagata lava ia (18); ae ui i lea, o le faʻaogaina faʻaletonu e mafai ona oʻo atu ai i taunuuga le lelei o le olaga. O le Facebook e mafai ona afaina ai le faʻatinoga o aʻoaʻoga, e pei o Kirschner et al. (19) na maua ai o tagata fa'aoga Facebook e maualalo togi togi ma fa'aalu nai itula e su'esu'e ai nai lo tagata e le o ni Facebook. O i latou na lipotia mai e i ai se aafiaga le lelei i a latou tulaga tau aʻoaʻoga, 74% na taʻua o le faʻaaogaina o le Facebook e faʻatuai na latou lagona ai o loʻo latou faigaluega (19). Ua fa'aalia fo'i le fa'aogaina o le Facebook e fa'alavelave ai le moe. O tagata e maualuga sikoa i luga o fua o vaisu o le Facebook e lipoti mai le tuai o taimi momoe ma ala i luga i aso uma o vaiaso ma faaiuga o vaiaso pe a faatusatusa i tagata e maualalo togi o vaisu Facebook (10). O le sa'olotoga o le fa'aalia o le tagata lava ia e mafai ona fa'atosina ai tagata fa'aoga Facebook i le tu'uina atu o fa'amatalaga fa'apitoa o latou lava i luga ole laiga, ma ua iloa e le au su'esu'e o le fa'aaogaina o le tele o fa'amatalaga e uiga i isi tagata e mafai ona fa'aosofia ai lagona lotoleaga. O lona uiga, o tagata e masani ona faʻaogaina le Facebook e sili atu ona ioe e sili atu olaga o isi nai lo i latou ma e le fetaui le olaga, ae o i latou e sili atu le gaioi o le olaga faʻasalalauga e foliga mai e sili atu ona paleni le vaaiga i olaga o isi tagata (20). Faʻaaogaina o le aʻoaʻoga faʻaagafesootai o le atuatuvale, Tandoc et al. (21) finau e faapea o le lotoleaga e mafua mai i le tauvaga mo tulaga lautele e mafai ona afaina ai tagata i le atuatuvale. Na latou iloa o lagona o le lotoleaga e mafua mai i le faʻaogaina o le Facebook mo le mataʻituina na valoia ai faʻamaoniga o le atuatuvale, ma le mataʻituina e faasino i le faʻaaogaina ma le faʻamoemoeina o isi faʻamatalaga patino (21). E le gata i lea, e uiga i fegalegaleaiga alofa, Elphinston et al. (22) maua se feso'ota'iga i le va o le fa'aoga fa'amalosi Facebook ma le le fiafia i mafutaga ona o le fuā ma amioga mata'ituina.

faiga
Fuaiupu:
 
Vaega muamuaLe isi vaega

I le taimi nei, e leai ni togafitiga faʻapitoa mo vaisu Facebook, ma o le mea lea e fautuaina ai e le au suʻesuʻe le faʻaaogaina o taʻiala e faʻaaogaina e togafitia ai vaisu Initaneti (6). O auala fa'afoma'i fa'apitoa e aofia ai le mafaufau-amio fa'ata'ita'i ma fa'utuaga fa'aopoopo. I le taimi muamua, o loʻo aʻoaʻoina tagata faʻatau e toe faʻaleleia ma le mafaufau nisi o talitonuga le lelei ma mafaufauga faʻalavelave, e pei o le "e sili atu olaga o tagata uma nai lo aʻu." I le vaega mulimuli, o tagata faʻatau e taʻitaʻia i laʻasaga o suiga e faʻaaoga ai faʻatalanoaga faʻaosofia aʻo aʻafia ai aiga ma tupulaga. Pharmacologic agents e masani lava ona filifilia e faʻavae i luga o faʻamaʻi o loʻo iai, e pei o le atuatuvale (6).

faaiuga
Fuaiupu:
 
Vaega muamuaLe isi vaega

O vaisu Facebook o se fa'afitauli ua tula'i mai, ma o su'esu'ega i luga o le fa'aogaina fa'amalosi Facebook o lo'o i ai i se tulaga amata. O le tele o fa'amaoniga e fa'avae i luga o su'esu'ega tu'ufa'atasi e fa'aaoga ai fa'amaumauga a le tagata lava ia i totonu o le faitau aofa'i fa'atapula'aina i tamaiti a'oga kolisi. O le mea lea, o su'esu'ega i le lumana'i e mafai ona fa'aogaina ai le tele o su'esu'ega fa'aumiumi i totonu ole faitau aofa'i lautele. E mafai ona fesoasoani fa'amaumauga fa'apitoa e malamalama ai i fa'amoemoega ma fa'ailoga a tagata fa'aoga i lea aso ma lea aso, ma o latou fa'amaopoopo fa'apitoa e mafai ona saofagā i le atina'eina o fua fa'atasi ma le fa'amautu fau. Seia oʻo i lena taimi, e manaʻomia nisi suʻesuʻega e faʻamaonia ai le tagofia o le Facebook o se faʻalapotopotoga taua tele.

Manatu Autu/Penina Fa'afoma'i
Fuaiupu:
 
Vaega muamuaLe isi vaega
  • O vaisu o le Facebook o se vaisu tau amio e mafua mai i vaisu i luga ole Initaneti lea e faʻaalia i le faʻaogaina tele ma le faʻamalosi ole Facebook.
  • O tulaga lamatia o vaisu o le Facebook e aofia ai le faʻatauvaʻa, extraversion, neuroticism, ma le le saogalemu lautele.
  • E tutusa ma isi vaisu, o tagata taʻitoʻatasi e iai vaisu i luga o le Facebook e mafai ona faʻaalia faʻamaoniga o le faapalepale, faʻamavae, faʻamaonia, feteʻenaʻiga, ma toe faʻafoʻi.
  • Fuafuaga mo togafitiga mo vaisu Facebook e aofia ai le psychotherapy ma pharmacotherapy e togafitia ai faʻamaʻi o loʻo iai.
Dr. Chakraborty o se tausaga lona lua e nofo i le Matagaluega o le Psychiatry and Behavioral Neurosciences, Detroit Medical Center / Wayne State University, Detroit.

Fa'afetai le tusitala ia Katherine Akers, Ph.D., Dr. Richard Balon, MD, ma Ms. Lorie Jacob, Sc.M., mo la latou fesoasoani taua i lenei tusiga.

mau faasino
Fuaiupu:
 
Vaega muamua
1.https://zephoria.com/top-15-valuable-facebook-statistics/
2.Kuss DJ, Griffiths MD: Faʻasalalauga faʻaagafesootai i luga ole laiga ma vaisu-o se toe iloiloga o tusitusiga faʻapitoa. Int J Environ Res Soifua Maloloina 2011; 8(9):3528–3552 CrossRef
3.Young KS: Initaneti vaisu: o le tulaʻi mai o se maʻi faʻamaʻi fou. CyberPsychol Behav 1998; 1(3):237–244 CrossRef
4.Block JJ: Fa'afitauli mo DSM-V: vaisu i luga ole Initaneti. Am J Psychiatry 2008; 165(3):306–307 fesoʻotaʻiga
5.Ryan T, Chester A, Reece J, et al: Le faʻaogaina ma le faʻaleagaina o le Facebook: o se toe iloiloga o vaisu Facebook. J Amio Vaisu 2014; 3(3):133–148 CrossRef
6.Andreassen CS, Pallesen S: vaisu i luga ole upega tafaʻilagi: o se vaʻaiga lautele. Curr Pharm Des 2014; 20(25):4053–4061 CrossRef
7.Griffiths MD, Kuss DJ, Demetrovics Z: vaisu i luga o fesoʻotaiga vavave faʻaneionapo: o se vaʻaiga lautele o suʻesuʻega muamua, i Amio Faʻamaʻi: Tulaga, Faʻamaoniga, ma Togafitiga. Amsterdam, Elsevier, 2014, itulau 119–141 CrossRef
8.Hormes JM, Kearns B, Timko CA: Mana'o Facebook? Amio fai ma vaisu i luga ole laiga feso'ota'iga feso'ota'iga ma lona feso'ota'iga ma fa'aletonu fa'atonutonu lagona. Vaisu 2014; 109(12):2079–2088 CrossRef
9.Griffiths M: O se 'vaega' faʻataʻitaʻiga o vaisu i totonu o se faʻavae biopsychosocial. J Fa'aaogaga o Mea'ai 2005; c10(4):191–197 CrossRef
10.Andreassen CS, Torsheim T, Brunborg GS, et al: Atinae o se fua o vaisu Facebook. Psychol Rep 2012; 110(2):501–517 CrossRef
11.Jentsch JD, Taylor JR: Impulsivity e mafua mai i le faʻaleagaina o le frontostriatal i le faʻaaogaina o fualaau faasaina: o aʻafiaga mo le puleaina o amioga e ala i faʻaupuga tau taui. Psychopharmacology 1999; 146(4):373–390 CrossRef
12.Turel O, He Q, Xue G, et al: Suʻesuʻega o neural system sub-serving facebook "vaisu." Psychol Rep 2014; 115(3):675–695 CrossRef
13.Han DH, Kim YS, Lee YS, et al: Suiga i fa'ailoga fa'aoso, gaioioiga pito i luma fa'atasi ma ta'aloga vitio. Cyberpsychol Behav Soc Netw 2010; 13(6):655–661 CrossRef
14.Mehdizadeh S: Fa'aaliga a le tagata lava ia 2.0: fa'atauva'a ma le fa'aaloalo i le Facebook. Cyberpsychol Behav Soc Netw 2010; 13:357–364 CrossRef
15.Caplan SE: Manaʻoga mo fegalegaleaiga faʻaagafesootai i luga ole laiga o se talitonuga o faʻafitauli faʻaogaina Initaneti ma le soifua manuia o le mafaufau. Commun Res 2003; 30(6):625–648 CrossRef
16.Koc M, Gulyagci S: Facebook vaisu i totonu o tamaiti aʻoga kolisi Turkish: o le matafaioi o le soifua maloloina o le mafaufau, demographic, ma uiga faʻaaogaina. Cyberpsychol Behav Soc Netw 2013; 16(4):279–284 CrossRef
17.Muench F, Hayes M, Kuerbis A, et al: O le sootaga tutoʻatasi i le va o faʻafitauli e pulea ai le faʻaogaina o Facebook, taimi faʻaalu i luga o le saite ma le faʻalavelave. J Amio Vaisu 2015; 4(3):163–169 CrossRef
18.Yu AY, Tian SW, Vogel D, et al: E mafai ona faʻateleina le aʻoaʻoina? Se su'esu'ega o a'afiaga o feso'ota'iga i luga ole laiga. Comput Educat 2010; 55(4):1494–1503 CrossRef
19.Kirschner PA, Karpinski AC: Facebook ma faʻatinoga faʻaleaʻoaʻoga. Comput Hum Behav 2010; 26(6):1237–1245 CrossRef
20.Chou H-TG, Edge N: “E sili atu lo latou fiafia ma maua ni olaga sili atu nai lo a’u”: o le aafiaga o le faaaogaina o le Facebook i vaaiga o olaga o isi. Cyberpsychol Behav Soc Network 2012; 15:117–121 CrossRef
21.Tandoc EC Jr, Ferrucci P, Duffy M: Faʻaoga Facebook, lotoleaga, ma le atuatuvale i tamaiti aʻoga kolisi: E faʻavaivaia le facebook? Amioga Hamu Comput 2015; 43:139–146 CrossRef
22.Elphinston RA, Noller P: Taimi e feagai ai! O le fa'alavelave a le Facebook ma le a'afiaga o le fuā alofa ma le fa'amalieina o mafutaga. Cyberpsychol Behav Soc Network 2011; 14(11):631–635 CrossRef