J Formos Med Assoc. 2016 Me 1. pii: S0929-6646(16)30039-0. doi: 10.1016/j.jfma.2016.03.010.
Liu HC1, Liu SI2, Tjung JJ3, La FJ4, Huang HC4, Fang CK5.
Tala'aga/Fa'amoemoe
O le fa'aleagaina o le tagata lava ia (SH) ose tulaga lamatia mo le pule i le ola. Matou te faʻamoemoe e fuafua pe o vaisu i luga ole laiga ma luga ole initaneti e faʻaalia ai manatu faʻamalosi e fesoʻotaʻi ma SH i talavou.
Metotia
O lenei suʻesuʻega o se suʻesuʻega faʻasalalau o tamaiti aʻoga na latou faʻamaeʻaina se faasologa o fesili i le initaneti, e aofia ai le fesili a le sosaiete, faʻasalalau mo le soifua maloloina ma le SH, Chen Intendal Scale (CIAS), Questionnaire Health Questionnaire (PHQ-9), multi- (MDES), Rosenberg le maualuga o le taua o le tagata lava ia (RSES), Faʻaaogaina o le Suʻega o Faʻatauga o le Faʻamaʻi (AUDIT-C), ma fesili fesili mo le faʻaaogaina o vailaʻau.
i'uga
E 2479 le aofa'i o tamaiti a'oga na fa'amae'aina ia fesili (tulaga tali = 62.1%). E tusa ma le 15.44 tausaga o latou matutua (vaega 14–19 tausaga; tuueseese masani 0.61), ma o le tele o tamaitai (n = 1494; 60.3%). Ole fa'ateleina ole SH ile tausaga talu ai e 10.1% (n = 250). Faatasi ai ma i latou na auai, 17.1% na i ai i luga ole initaneti vaisu (n = 425) ma le 3.3% na faʻaalia i mea e pule i le ola i luga ole initaneti (n = 82). I le suʻesuʻeina o le faʻasologa o le logistic, o vaisu i luga ole laiga ma luga ole initaneti e faʻaalia ai mafaufauga pule na matuaʻi fesoʻotaʻi ma le faateleina o le lamatiaga o le SH, pe a uma ona pulea le itupa, aiga, faʻaalia i mafaufauga pule i le olaga moni, atuatuvalega, ava malosi / tapaa, fa'atasi ai ma le pule i le ola, ma le manatu o le lagolago fa'aagafesootai. Ae ui i lea, o le fesoʻotaʻiga i le va o vaisu i luga ole laiga ma le SH na faʻavaivaia ina ua uma ona fetuunai mo le maualuga o le taua o le tagata lava ia, aʻo faʻaalia i luga ole initaneti mafaufauga faʻamaʻi na tumau pea le fesoʻotaʻi ma le faʻateleina o le lamatiaga o le SH (tulaga faʻatusatusa = 1.96; 95% vaeluaga mautinoa: 1.06-3.64) .
iʻuga
O faʻamatalaga i luga ole laiga e fesoʻotaʻi ma SH i tupulaga talavou. O ta'iala tau puipuiga e ono aofia ai a'oa'oga e fa'alautele ai le silafia lautele, e fa'ailoa ai tupulaga e sili ona lamatia, ma tu'uina atu fesoasoani vave.
uputatala:
talavou, initaneti, amio faatiga ia te ia lava, suicidal ideation, talavou
1. faʻatomuaga
Fa'aleagaina o le tagata lava ia (SH) o se faaupuga e faʻaaogaina e faʻamatala ai gaioiga uma o le faʻaleagaina o le tagata lava ia poʻo le faʻaleagaina o le tagata lava ia i le tele o atunuu Europa, e tusa lava po o le a le i ai o le faʻamoemoe e pule i le ola. E taua tele le malamalama i lenei tulaga ona o le toe faia o le SH e fai soo ma o se tulaga tuto'atasi tulaga lamatia mo le pule i le ola, e ui o le tele o gaioiga a le SH i tupulaga talavou e amata i le le pule i le ola.1 O suʻesuʻega umi e tulitatao ai le SH i tupulaga talavou na maua ai o tagata taʻitoʻatasi o loʻo i ai gaioiga a le SH o loʻo i ai le aofaʻi faʻafaina o le maualuga o le oti pe a faʻatusatusa i le fua faʻatatau (o le pule i le ola o le mafuaʻaga autu lea o lenei faʻalavelave faʻalavelave),2 ma le fa'atupula'ia o le maua o le ma'i o le mafaufau i le talavou matua.3
O fa'alavelave fa'alavelave mo le SH i tupulaga talavou e tele naua ma e masani ona feso'ota'i. O se iloiloga fa'atulagaina o tulaga lamatia mo le SH talavou na fa'ailoa mai ai o tupulaga talavou e le'i oti le SH o lo'o i ai uiga tutusa ma i latou o talavou na mae'a le pule i le ola.4 Faatasi ai ma mea ua faailoaina, o le aafia i le pule i le ola (po o le tuufaatasia o le pule i le ola/fa'ama'i o amioga pule po'o le fa'asalalauga fa'asalalau) e manatu e sili atu le a'afiaga o tupulaga nai lo tagata matutua.5, 6 O le faʻaalia i amioga le faʻaleagaina o le pule i totonu o aiga ma uo ua maua e faʻamaonia ai le SH i tupulaga talavou.7 Ae ui i lea, e itiiti se mea e iloa e uiga i le sootaga i le va o le faʻaalia i mafaufauga faʻamaonia o le pule mai isi, aemaise lava i le tulaga faʻaagafesootai tulaga ese na fatuina e le initaneti, ma amioga faʻaleagaina a se talavou i le tulaga lautele.
O vaisu i luga ole laiga o loʻo faʻaalia o se mamanu faʻaleagaina o le faʻaogaina ole initaneti e taʻitaʻia ai le faʻaleagaina poʻo le mafatia.8 E aofia ai le popole i gaioiga i luga ole laiga, faʻalavelave faifaipea e tetee atu i le manaʻo e faʻaoga le initaneti, faapalepale, faʻamavaeina, faʻaaogaina le initaneti mo se vaitaimi umi atu nai lo le faʻamoemoeina, manaʻoga faifaipea ma / poʻo taumafaiga le manuia e tipi pe faʻaitiitia le faʻaogaina o le initaneti. , o le tele o le taimi e alu i luga o le initaneti ma le tuua o le initaneti, o le tele o taumafaiga e faʻaalu i gaioiga e manaʻomia e maua ai le initaneti, ma le faʻaauau pea o le tele o le faʻaogaina o le initaneti e ui lava i le iloa o le i ai o se faʻafitauli faifaipea pe faʻaauau pea i le tino poʻo le mafaufau atonu na mafua pe faʻateleina e fa'aoga initaneti.9 O suʻesuʻega talu ai na maua ai o talavou e iai vaisu i luga ole laiga e maualuga atu le maualuga o faʻamaʻi faʻamaʻi o le hyperactivity, atuatuvalega, ma le ita, ma le faʻateleina o le aʻafiaga o le auai i amioga faʻamalosi.10, 11 Ae ui i lea, e itiiti se mea e iloa e uiga i le fesoʻotaʻiga i le va o vaisu i luga ole initaneti ma le SH i tupulaga talavou. E mana'omia nisi su'esu'ega e su'esu'e ai lenei so'otaga ma le faiga fa'avae e mafai ai ina ia mafai ona fa'ailoa ma pulea lelei le SH i tupulaga talavou.
I lenei suʻesuʻega, o la matou faʻamoemoe o le suʻesuʻeina lea o le mafutaga a le SH i tupulaga talavou i luga o le initaneti e faʻaalia ai manatu faʻaletino mai isi. Na matou taumafai foi e faamanino le sootaga o vaisu i luga o le initaneti i le SH i tupulaga talavou, e ala i le puleaina o aafiaga o le atuatuvale, suicidality faifaipea, faʻaalia i manatu faʻamaonia o le pule, faʻaaogaina o vailaʻau, mea faʻapitoa a le aiga, lagolago lautele, ma le taua o le tagata lava ia.4, 12 Mo i latou na faʻaleagaina i latou lava, na matou vaʻavaʻai atili i le eseesega i le numera o gaioiga ma le faʻamoemoe e pule i le ola, ma pe o auala a le SH suʻesuʻe i luga o le initaneti e ese mai i le va o le initaneti ma le le faʻaogaina o talavou. O uiga o faʻamatalaga e fesoʻotaʻi ma le SH na suʻesuʻeina e ala i le suʻesuʻeina o le initaneti i mafaufauga pule.
2. Metotia
2.1. Su'esu'e mamanu ma fa'ata'ita'iga
O lenei suʻesuʻega o se suʻesuʻega faʻasolosolo na faia i Taipei City ma Taipei County mai ia Oketopa 2008 ia Ianuari 2009. E 13 aʻoga maualuluga sa auai (8 taulaga, 3 pitonuʻu, ma 2 aʻoga i tua e tusa ai ma Taiwan-Fukien Demographic Fact Book13). O a'oga uma na auai sa fa'aauupegaina i potuaoga fa'akomepiuta, lea na fa'aogaina e tamaiti a'oga mo le fa'amae'aina o fesili i luga o le initaneti.
O le fa'afaigaluegaina na faia e se fesoasoani su'esu'e tulaga maualuga, e aunoa ma se 'auai a le aufaigaluega a'oga, ina ia 'alofia ai le ono tula'i mai o le fa'amalosi. O le fesoasoani su'esu'e na fa'amatala ma le toto'a ia fa'amoemoega ma faiga o lenei su'esu'ega, fa'amamafa mataupu fa'alilolilo, ma maua mai fa'atagaga tusitusia a tagata auai. Na tuuina atu se tusi i matua e talosagaina ai se latou faatagaga ma o le latou tali tusitusia na toe aumai e tamaiti aoga sa auai. O le fa'atagaga fa'ale-aganu'u o lenei su'esu'ega na maua mai le Komiti Fa'atonu a le Falema'i Fa'amanatu a MacKay ao le'i fa'afaigaluegaina.
2.2. Fuataga
O le fesili i luga ole laiga sa fegalegaleai ma le mamanu mamanu faase'e ma e tusa ma le 30 minute e faamaea ai. O le aofa'i o mea mo i latou ta'itasi e fa'alagolago i tali a le itu tete'e. O faʻamatalaga nei na maua.
2.2.1. Sociodemographic faʻamatalaga
E aofia ai togi a'oga (sa i ai uma i le vasega muamua o le aoga maualuga i lenei su'esu'ega), tausaga, itupa, lotu, tulaga tau tupe a le aiga e fa'amautinoaina i le fesili "Pe faigata i lou aiga ona tausia mana'oga masani (fa'ata'ita'iga, mea'ai, lavalava, fale , ma isi?)”, tagata latou te nonofo faatasi (“O e nonofo nei ma ou matua moni uma e lua?”), ma le fealofaniga faaleaiga (“E te manatu o loo i ai se feeseeseaiga tele i mafutaga a lou aiga?”).
2.2.2. Fesili mo le pule i le ola ma le SH
Na aoina faʻamatalaga, e faʻaaoga ai fesili masani, i luga o le i ai o le pule i le ola, fuafuaga e pule i le ola, ma le amio a le SH i totonu o le tausaga talu ai, e aofia ai le numera o gaioiga a le SH, pe na latou faʻafesoʻotaʻi soʻo se initaneti e uiga i metotia SH, pe na iai le faʻamoemoe e pule i le ola pe a latou taumafai e faʻaleagaina i latou lava ("I nisi o nei vaega na e manaʻo moni e fasioti oe lava?"), ma pe na latou faʻaalia i mafaufauga pule a isi i le lalolagi moni ("E i ai se tasi e te iloa patino na taʻua pe talanoaina mafaufauga e uiga i fasioti i latou lava ma oe?”) ma luga o le initaneti (“Pe na e iai se tulaga na e talanoa ai i se tasi na e feiloaʻi i ai i luga o le initaneti ni manatu e uiga i le fasiotia o i latou lava ma oe?”) i totonu o le tausaga talu ai. O fesili uma na faia e tusa ai ma le matou sailiga suʻesuʻega, ma faʻamaonia e ala i se faʻagasologa o vaega.
2.2.3. Chen Initoneti Vaisu Fua
O le 26-item Chen Internet Addiction Scale (CIAS) na faʻaaogaina e iloilo ai le i ai o vaisu i luga o le initaneti ma sa iloiloina i luga o le fa-point Likert scale, faʻatasi ai ma le aofaʻi atoa mai le 26 i le 104. O meatotino psychometric o le fua na suʻesuʻeina ma o le fa'atuatuaina i totonu e mai le 0.79 i le 0.93.14 Fa'avae i luga ole Su'esu'ega Fa'asinomaga o Vaisu Initaneti mo Tamaiti,9 tupulaga talavou sikoa 64 pe sili atu i luga o le CIAS na maua i le initaneti ua fai ma vaisu. Ole sa'o sa'o ole su'esu'ega ole 87.6%.15
2.2.4. Su'esu'ega o le Soifua Maloloina
O le Patient Health Questionnaire (PHQ-9) o se suʻesuʻega e iva-aitema e faʻatatau i le Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders-Fourth Edition (DSM-IV) taʻiala mo le suʻesuʻeina o le atuatuvale, iloilo le ogaoga, ma le mataʻituina o le tali atu i togafitiga.16 O le faʻaSaina o le PHQ-9 sa i ai le faʻaogaina lelei i totonu (alpha = 0.84) ma le faʻatuatuaina o le suʻega-retest (ICC = 0.80) i le faitau aofaʻi o talavou.17 Using the Kiddie-Schedule for Affective Disorder and Schizophrenia (Epidemiological Version) as the criterion standard, a PHQ-9 score ≥ 15 had a sensitivity of 0.72 and a specificity of 0.95 for recognizing major depressive disorder in adolescents.17
2.2.5. Fua Lagolago Tele-Dimensional
Ole Multi-Dimensional Support Scale (MDSS) ose lipoti a le tagata lava ia o le maua ma le lava o le lagolago lautele mai punaoa eseese.18 E mafai ona fa'atatau i mana'oga fa'apitoa o galuega su'esu'e eseese. O iinei na matou vaevaeina ai le lagolago lautele a tupulaga talavou i punaoa e fa (ie, matua, isi aiga, uo, ma faiaoga). O le gagana Saina o lenei fua e leʻi maua i le taimi o lenei suʻesuʻega; na faaliliuina i le gagana Saina e le tusitala, faatasi ai ma se faaliliuga tuto'atasi i tua e se foma'i mafaufau e lua gagana. Ole sikoa maualuga ile MDSS e fa'aalia ai le sili atu ona iloa le lagolago fa'aagafesootai
2.2.6. Rosenberg Fua Fa'aletagata
O le Rosenberg Self-Esteem Scale (RSES) o se mea faigaluega lipoti a le tagata lava ia e 10 e fuaina ai le tagata i le lalolagi atoa.19 O le faʻamaonia ma le faʻamaoni o le faʻaSaina o le RSES ua faʻavaeina i tagata Taiwanese.20 Ole sikoa maualuga ile RSES e fa'ailoa mai ai se maualuga maualuga ole fa'atauaina o oe lava.
2.2.7. Fa'aaogāina o le 'Ava'a Su'ega Fa'amatalaga Fa'aletonu-Fa'aaogāina
Alcohol Use Disorder Identification Test-Consumption (AUDIT-C) o lo'o iai mea muamua e tolu o le SU'ETI mo le fa'ailoaina o mea inu mata'utia.21, 22 Ua fa'amaonia le fa'atinoga o le fa'aSaina o lenei mea faigaluega su'esu'e 'ava malosi.23 Ole togi ole AUDIT-C ≥ 4 e 0.90 ma le fa'apitoa ole 0.92 mo le iloa o le fa'aogaina o le ava mata'utia.23
2.2.8. Fesili mo le fa'aaogaina o vaila'au
Na fesiligia tagata auai pe latou te ulaula soo i le taimi nei ma na latou faʻaaogaina le amphetamine, heroin, cannabis, 3,4-methylenedioxymethamphetamine, ketamine, cocaine, kelu, poʻo soʻo se isi mea i le masina talu ai.
2.3. Fa'agasologa ma su'esu'ega fa'amaumauga
Ole su'esu'ega i luga ole laiga, e aofia ai fesili uma e fua ai, sa fa'atinoina ile ulufale i totonu ole su'esu'ega ma fa'aoga i upu fa'atagata ta'ito'atasi. O fa'ai'uga uma na otometi lava ona fa'aliliu atu i se fa'amaumauga e puipuia ai fa'aupuga e aunoa ma le leiloa o fa'amaumauga. O le polokalame Statistics Package for Social Science (SPSS) version 21.0 (IBM, Armonk, Niu Ioka) na faʻaaogaina mo suʻesuʻega fuainumera.
SH i totonu o le tausaga talu ai o le "i'uga" mo su'esu'ega. Na matou faʻaaogaina le Chi-square poʻo t suʻega e faʻatusatusa i le va o-vaega eseesega i le i ai o vaisu i luga ole laiga ma faʻaalia i isi mafaufauga pule i luga o le initaneti i totonu o le tausaga talu ai, faʻapea foʻi ma isi faʻalavelave faʻalavelave, faʻataʻitaʻiga, tausaga, itupa, o le i ai o tagata auai ia lava manatu pule. ma fuafuaga o le pule i le ola, fa'aalia i mafaufauga pule a isi i le lalolagi moni, o le i ai o le atuatuvale, le maualuga o le lagolago fa'ale-agafesootai, ma le manatu o le tagata ia te ia lava, ava malosi ma vaila'au, ma tulaga patino o le aiga. O fesuiaiga o le SH na iloa e taua na toe suʻesuʻeina e faʻaaoga ai le univariate logistic regression ma hierarchical logistic regression faʻataʻitaʻiga e suʻesuʻe ai mea faʻafememeaʻi ma suiga. I le suʻesuʻeina o le faʻasologa o le logistic regression, na matou suʻesuʻeina muamua pe a faʻaogaina e le initaneti mea e lua (vaisu i luga ole initaneti ma le faʻaalia i mafaufauga pule ile luga ole initaneti) e fesoʻotaʻi ma SH tutoatasi (Model I). Ona matou pulea lea mo le itupa, tulaga patino o aiga, faʻaalia i mafaufauga pule i le lalolagi moni, faʻapitoa patino (faʻanoanoa, ava malosi ma le tapaa) ma faʻatasi ai ma le suicidality, ma isi mea uma na faʻaalia (Models II-VI).
Ina ia iloiloina faʻamatalaga mai ia i latou na faʻaleagaina i latou lava, matou faʻaaogaina le Chi-square poʻo t suʻega e iloilo ai eseesega (i le va o vaega e leai ni vaisu i luga ole laiga ma vs. leai se initaneti faʻaalia i mafaufauga pule) i le numera o gaioiga a le SH, o le i ai ma le faʻamoemoe e pule i le ola i le taimi o SH, ma pe na faʻatalanoaina luga ole initaneti. e uiga i le auala a SH.
3. Iʻuga
Na matou fa'afaigaluegaina le 3994 tausaga muamua o tamaiti a'oga maualuga mai a'oga ua latalata mai. E 2479 le aofa'i o tamaiti a'oga na tu'uina atu a latou fa'atagaga tusitusia ma o latou matua ma fa'amae'aina le su'esu'ega feso'ota'iga (tulaga tali = 62.1%). O le averesi o latou tausaga e 15.44 tausaga (vaega 14–19 tausaga; tulaga masani 0.61); o le tele o fafine (n = 1494; 60.3%) ma e leai ni fa'alapotopotoga fa'alelotu (n = 1344, 54.2%). Ole fa'ateleina ole SH ile tausaga talu ai e 10.1% (n = 250). Faatasi ai ma i latou na auai, 17.1% na i ai i luga ole initaneti vaisu (n = 425) ma le 3.3% na faʻaalia i mafaufauga pule i luga ole initaneti (n = 82) i totonu o le tausaga talu ai.
O uiga o tagata auai pe leai foi SH o loʻo tuʻuina atu i totonu Laulau 1. O le matua e le o se mea taua, talu ai na o tamaiti aoga i le tausaga muamua o aoga maualuga na faʻafaigaluegaina. E na'o le to'atasi le tamaititi na lipotia le fa'aaogaina o vaila'au fa'asolitulafono ina ia le mafai ona aofia ai lea vaega ile su'esu'ega. O tupulaga talavou e iai le SH i totonu o le tausaga talu ai e foliga mai o tamaitai, e le o nonofo i le taimi nei ma o latou matua moni e toalua, ma lipotia le i ai o feeseeseaiga faaleaiga. E tusa ai ma le pule i le ola, o tamaiti aʻoga e iai le SH na matele atu i le pule i le ola ma le pule i latou lava fuafuaga, ma na faʻaalia i mafaufauga pule a isi i le lalolagi moni ma luga ole initaneti. E le gata i lea, o le a sili atu ona latou maua le atuatuvale ma se tulaga maualalo o le lagolago lautele ma le taua o le tagata lava ia, ma le ulaula, faʻaaogaina le ava malosi, ma vaisu i luga ole initaneti.
Ioe (n = 250) | Leai (n = 2229) | χ2 or t | |
---|---|---|---|
n (%) po'o lona uiga (SD) | n (%) po'o lona uiga (SD) | ||
itupa | |||
tane | 82 (32.8) | 903 (40.5) | 5.58 * |
fafine | 168 (67.2) | 1326 (59.5) | |
tausaga | 15.45 (0.58) | 15.44 (0.62) | 0.19 |
Nofo ma matua moni | |||
leai | 63 (25.2) | 344 (15.4) | 15.63 *** |
ioe | 187 (74.8) | 1885 (84.5) | |
Feeseeseaiga faaleaiga | |||
ioe | 43 (17.2) | 152 (6.8) | 33.42 *** |
leai | 207 (82.8) | 2077 (93.2) | |
Faigata tautupe a le aiga | |||
ioe | 30 (12.0) | 190 (8.5) | 3.36 |
leai | 220 (88.0) | 2039 (91.5) | |
Faʻavae faʻamaoni | |||
leai | 91 (36.4) | 1916 (86.0) | 358.1 *** |
ioe | 159 (63.6) | 313 (14.0) | |
Fuafuaga pule i le ola | |||
leai | 172 (68.8) | 2147 (96.3) | 282.0 *** |
ioe | 78 (31.2) | 82 (3.7) | |
Fa'aalia i mafaufauga pule (lalolagi moni) | |||
leai | 149 (59.6) | 1901 (85.3) | 103.6 *** |
ioe | 101 (40.4) | 328 (14.7) | |
Fa'aalia i mafaufauga pule (internet) | |||
leai | 222 (88.8) | 2175 (97.6) | 54.15 *** |
ioe | 28 (11.2) | 54 (2.4) | |
Fufulu uila | |||
leai | 226 (90.4) | 2186 (98.1) | 50.30 *** |
ioe | 24 (9.6) | 43 (1.9) | |
Fa'aaogāina o le 'ava malosi (AUDIT-C ≥ 4) | |||
ioe | 47 (18.8) | 116 (5.2) | 67.64 *** |
leai | 203 (81.2) | 2113 (94.8) | |
Fa'anoanoa (PHQ-9 ≥ 15) | |||
ioe | 59 (23.6) | 98 (4.4) | 139.74 *** |
leai | 191 (76.4) | 2131 (95.6) | |
Lagolago lautele ile MDSS | 19.26 (3.45) | 20.76 (3.56) | -6.34 *** |
Fa'aletagata i le RSES | 24.71 (5.78) | 28.66 (5.37) | -10.94 *** |
Initaneti i vaisu | |||
ioe | 77 (30.8) | 348 (15.6) | 36.50 *** |
leai | 173 (69.2) | 1881 (84.4) |
*p <0.05; ***p <0.001.
AUDIT-C = Alcohol Use Disorder Identification Suʻega-Faʻaaogaina; MDSS = fua fa'atatau lagolago tele; PHQ-9 = Su'esu'ega mo le Soifua Maloloina; RSES = fua fa'aletagata a Rosenberg; SD = va'aiga masani.
O fa'ai'uga o su'esu'ega fa'aletonu o lo'o tu'uina atu i totonu Laulau 2. Faʻateleina le maualuga o le lagolago faʻaagafesootai ma le manatu o le tagata lava ia e fesoʻotaʻi ma le faʻaititia o le lamatiaga o le SH i tupulaga talavou. O mea nei e lua na fa'amaonia e ono puipuia; matou te tuʻuina mulimuli ane i le suʻesuʻega faʻasologa o le logistic regression (Laulau 3). E pei ona faʻaalia i Laulau 3, vaisu i luga o le initaneti ma le faʻaalia i mafaufauga pule i luga o le initaneti e matuaʻi fesoʻotaʻi ma le faʻateleina o le lamatiaga o le SH, pe a uma ona pulea le itupa, tulaga faʻapitoa o aiga, faʻaalia i mafaufauga pule i le olaga moni, mea patino patino, ma le suicidality faʻatasi (Models I –IV). Fetuuna'iga mo le maualuga o le va'aiga lagolago fa'aagafesootai, o fa'aliliuga uma e lua na tumau fa'alavelave taua mo SH (Model V). Ae ui i lea, o le fesoʻotaʻiga i le va o vaisu i luga ole laiga ma le SH na faʻavaivaia ma avea ma mea e le taua pe a uma ona fetuunai mo le maualuga o le taua o le tagata lava ia (Model VI), aʻo faʻaalia i luga ole initaneti mafaufauga pule na tumau pea le fesoʻotaʻi ma le faʻateleina o le lamatiaga o le SH i tupulaga talavou (tulaga faʻatusatusa = 1.96; 95% taimi fa'atuatuaina: 1.06–3.64).
Wald | OR | 95% CI | |
---|---|---|---|
Initaneti i vaisu | 37.76 *** | 2.41 | 1.80-3.22 |
Fa'aalia i mafaufauga pule (i luga ole initaneti) | 44.63 *** | 5.08 | 3.15-8.18 |
Itupa fafine | 5.54 * | 1.40 | 1.06-1.84 |
Le nonofo ma matua moni | 15.24 *** | 1.85 | 1.36-2.51 |
Feeseeseaiga faaleaiga | 30.97 *** | 2.84 | 1.97-4.10 |
Fa'aalia i mafaufauga pule (i le lalolagi moni) | 92.74 *** | 3.93 | 2.97-5.19 |
ulaula | 40.73 *** | 5.40 | 3.22-9.06 |
Fa'aaogāina o le ava mata'utia | 58.68 *** | 4.22 | 2.92-6.10 |
tūlaga faigatā | 110.40 *** | 6.72 | 4.71-9.58 |
Faʻavae faʻamaoni | 267.50 *** | 10.70 | 8.05-14.21 |
Fuafuaga pule i le ola | 195.63 *** | 11.87 | 8.40-16.79 |
Lagolago lautele | 38.65 *** | 0.89 | 0.86-0.92 |
Tagata vaaia | 106.31 *** | 0.88 | 0.85-0.90 |
CI = vaitaimi mautinoa; PO = fua fa'atatau.
*p <0.05; ***p <0.001.
Faataitaiga I | Faataitaiga II | Fa'ata'ita'iga III | Fa'ata'ita'iga IV | Fa'ata'ita'iga V | Fa'ata'ita'iga VI | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
OR | 95% CI | OR | 95% CI | OR | 95% CI | OR | 95% CI | OR | 95% CI | OR | 95% CI | |
Initaneti i vaisu | 2.20 *** | 1.64-2.97 | 2.04 *** | 1.49-2.79 | 1.59 ** | 1.41-2.22 | 1.50 * | 1.06-2.13 | 1.46 * | 1.03-2.07 | 1.38 | 0.97-1.96 |
Fa'aalia i mafaufauga pule (i luga ole initaneti) | 4.36 *** | 2.68-7.10 | 2.82 *** | 1.67-4.75 | 1.98 * | 1.12-3.49 | 2.06 * | 1.11-3.82 | 2.00 * | 1.08-3.72 | 1.96 * | 1.06-3.64 |
Itupa fafine | 1.29 | 0.96-1.73 | 1.32 | 0.97-1.79 | 1.07 | 0.78-1.49 | 1.09 | 0.79-1.51 | 1.04 | 0.75-1.45 | ||
Le nonofo ma matua moni | 1.49 * | 1.07-2.08 | 1.38 | 0.97-1.96 | 1.31 | 0.90-1.91 | 1.30 | 0.89-1.89 | 1.33 | 0.91-1.93 | ||
Feeseeseaiga faaleaiga | 2.26 *** | 1.51-3.37 | 1.66 * | 1.08-2.56 | 1.36 | 0.85-2.16 | 1.31 | 0.82-2.08 | 1.25 | 0.78-1.99 | ||
Fa'aalia i mafaufauga pule (i le lalolagi moni) | 3.33 *** | 2.48-4.47 | 3.05 *** | 2.25-4.15 | 1.99 *** | 1.43-2.77 | 2.01 *** | 1.44-2.80 | 2.01 *** | 1.44-2.81 | ||
ulaula | 2.82 ** | 1.51-5.28 | 2.45 * | 1.24-4.85 | 2.47 ** | 1.26-4.85 | 2.43 * | 1.23-4.82 | ||||
Fa'aaogāina o le ava mata'utia | 2.12 ** | 1.37-3.30 | 1.53 | 0.95-2.47 | 1.53 | 0.95-2.48 | 1.61 | 0.99-2.60 | ||||
tūlaga faigatā | 3.86 *** | 2.59-5.77 | 2.07 ** | 1.33-3.21 | 1.97 ** | 1.27-3.06 | 1.68 * | 1.07-2.63 | ||||
Faʻavae faʻamaoni | 5.27 *** | 3.72-7.47 | 5.00 *** | 3.52-7.10 | 4.45 *** | 3.11-6.35 | ||||||
Fuafuaga pule i le ola | 2.13 ** | 1.39-3.28 | 2.12 ** | 1.38-3.26 | 2.04 ** | 1.32-3.15 | ||||||
Lagolago lautele | 0.95 ** | 0.91-0.99 | 0.96 * | 0.92-1.00 | ||||||||
Tagata vaaia | 0.95 ** | 0.93-0.98 |
CI = vaitaimi mautinoa; PO = fua fa'atatau.
*p <0.05; **p <0.01; ***p <0.001.
Pe a faʻatusatusa atili vaega i le au auai ma le SH e vaʻai i uiga o le SH e fesoʻotaʻi ma faʻaoga faʻaoga i luga ole laiga e lua, na matou iloa ai o tamaiti aʻoga na faʻaalia i mafaufauga pule na sili atu ona latou auai i le tele o gaioiga SH ma i ai le faʻamoemoe e pule i le ola i le taimi o SH (Laulau 4). Pe a faʻatusatusa ma a latou paaga, o tamaiti aʻoga i luga o le initaneti e sili atu le faʻamoemoe e pule i le ola ma faʻatalanoa i luga ole initaneti e uiga i metotia (Laulau 4).
Initaneti i vaisu | χ2 or t | Initaneti i mafaufauga pule | χ2 or t | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Ioe (n = 77) | Leai (n = 173) | Ioe (n = 33) | Leai (n = 217) | |||
n (%) po'o lona uiga (SD) | n (%) po'o lona uiga (SD) | n (%) po'o lona uiga (SD) | n (%) po'o lona uiga (SD) | |||
Number of self-harm acts | 6.01 (3.85) | 5.21 (3.71) | 0.22 | 7.15 (3.69) | 5.20 (3.72) | 2.81 ** |
Faamoemoe e pule i le ola | ||||||
ioe | 34 (44.2) | 49 (28.3) | 6.02 * | 18 (54.5) | 65 (30) | 7.81 ** |
leai | 43 (55.8) | 124 (71.7) | 15 (45.5) | 152 (70) | ||
Su'esu'e auala e pule i le ola ile initaneti | ||||||
ioe | 4 (5.2) | 1 (0.6) | 5.80 * | 2 (6.1) | 3 (1.4) | 3.20 |
leai | 73 (94.8) | 172 (99.4) | 31 (93.9) | 214 (98.6) |
*p <0.05; **p <0.01.
SD = va'aiga masani; SH = fa'aleagaina o ia lava.
4. Talanoaga
O se tasi lea o suʻesuʻega muamua a le nuʻu i tupulaga talavou e suʻesuʻe ai le fesoʻotaʻiga i le va o le faʻaalia i manatu faʻamaonia mai isi, ma SH. O fa'ai'uga na fa'aalia ai o le fa'aalia i mafaufauga pule a isi na fa'atupula'ia ai le ono tula'i mai o le amio a le SH ma e o'o lava i le le fa'afeiloa'i fa'asaga i luga ole initaneti e mafai ona avea ma fa'alavelave malosi mo SH.
O le 10.1% faʻateleina o le SH i Taiwanese talavou na maua i totonu o le tausaga talu ai e ogatasi ma lipoti talu ai o le 12-masina faʻateleina o le SH i tupulaga talavou (3.2-9.5%).24 O le faʻateleina fua o vaisu i luga ole laiga i la matou suʻesuʻega o le 17.1%, lea e ogatasi ma le lipoti muamua o le 18.8% i le itu i saute o Taiwan.11 O tupulaga talavou na suʻesuʻeina, 3.3% na faʻaalia i mafaufauga pule i luga o le initaneti i le tausaga talu ai. Ona o le leai o se su'esu'ega fa'a-fa'alaua'i tutusa, e le mafai ona fa'atusatusa a matou fa'ai'uga ma lea fa'ai'uga. Ae ui i lea, o le fua faatatau i la matou suʻesuʻega o loʻo faʻaalia ai o lenei faʻaaliga e le masani ai i tupulaga talavou faʻaoga initaneti. Ona o le tele o le faʻaogaina o le initaneti io tatou olaga i aso uma, o le aofaʻi moni o tupulaga o loʻo faʻaalia i lenei lamatiaga e mafai ona tele. O gaoioiga fa'afeso'ota'i i luga o le initaneti e maua ai e tupulaga le avanoa mo feso'ota'iga fa'aagafesootai e le o fa'alavelaveina e tua'oi fa'ale-aganu'u po'o le mata'ituina e tagata matutua, ma fa'ateleina ai lo latou fa'auiga.25 Feso'ota'iga i luga ole laiga e mafai ona maua ai le lagolago fa'aagafesootai taua mo tupulaga fa'amamao, ae e mafai fo'i ona fa'amanino ma fa'amalosia amioga SH.26
O se suʻesuʻega talu ai na suʻesuʻeina ai le matafaioi o faʻataʻitaʻiga faʻaagafesootai i le tuʻuina atu o le pule i le ola e ala i tupulaga. Na latou fautua mai o le a'afiaga o fa'apogai fa'aagafesoota'i e le fa'aleaiga e fa'aalia ai amioga fa'aletino a se tagata atonu e sili atu ona iloga e pei o le a'afiaga o fa'apogai fa'aleaiga.7 I la matou suʻesuʻega, na matou faʻamaonia a latou taunuʻuga ma maua e oʻo lava i le faʻaalia o mafaufauga faʻamaonia o isi e mafai ona faʻateleina le lamatiaga o le amio SH i tupulaga talavou. A maeʻa ona pulea le tele o mea taua, o le ono mafai ona maua le SH i latou e faʻaalia i le pule i le ola mai isi i le olaga moni, faʻapea foʻi mai le initaneti, faʻateleina i le tasi faʻatusatusa i latou e leʻi faʻaalia i totonu o le tausaga talu ai. O le poto masani o le faʻaalia na faʻamaonia o se tulaga taua tele mo amioga SH a talavou, e tutoatasi mai faʻafitauli faʻaletonu e pei o le atuatuvale ma o latou lava manatu e pule i le ola. O lenei fa'alavelave o le “social contagion” ose mea e le'i a'oa'oina ae o lo'o maua pea i taimi uma fa'alavelave mo le fa'aleagaina o le tagata lava ia i le va o tupulaga talavou.27 E mana'omia nisi su'esu'ega i lenei mea, aemaise lava i auala e ono fa'aitiitia ai lenei lamatiaga.
I la matou suʻesuʻega, na matou iloa ai o vaisu i luga ole laiga e fesoʻotaʻi ma le SH i tupulaga talavou pe a maeʻa fetuunaiga mo mea e ono fenumiai, e ogatasi ma le mauaina o se suʻesuʻega talu ai e suʻesuʻe ai le fesoʻotaʻiga i le va o le initaneti ma amioga faʻaleagaina i tupulaga talavou,28 seia oo ina vaivai le tulaga o le tagata lava ia lenei mafutaga. Ua lipotia mai e faapea, i tupulaga talavou e iai le faaletonu o le mafaufau, o le maualalo o le manatu o le tagata ia te ia lava i luga o le RSES na matua feso'ota'i ma fa'ailoga ogaoga o vaisu i luga ole laiga.29 Pe moni foi lenei mafutaga i tupulaga talavou ma le amio SH, e mafua ai le vaivai o le va o vaisu i luga ole initaneti ma le SH, e manaʻomia nisi suʻesuʻega.
O suʻesuʻega muamua na faʻaalia ai ni nai faʻasologa o le bio-psycho-social o le SH i tupulaga talavou.30, 31 O se su'esu'ega fa'ale-aganu'u o tupulaga talavou e taumafai e pule i le ola i Hong Kong ma Amerika na fa'aalia ai o le atuatuvale, manatu i le taimi nei ma le olaga atoa e pule i le ola, leai o se fa'amoemoe, le lelei o mafutaga fa'aletagata, ma le fa'aalia i tagata taumafai e pule i le ola ma fa'amae'aina, o ni fa'alavelave ia mo le taumafai e pule i le ola i tu ma aga e lua.32 I a matou suʻesuʻega, o uiga faʻapitoa (faʻataʻitaʻiga, atuatuvalega, o le i ai o le pule i le ola ma le pule i le ola, manatu o le tagata lava ia, ulaula ma le faʻaaogaina o le ava malosi) na fesoʻotaʻi ma le SH talavou. O le lagolago faʻaagafesootai na puipuia mai amioga a le autalavou SH, e toe faʻaalia ai mea na maua i lipoti talu ai.33, 34 O le taua o nisi uiga faaleaiga, e pei o le le nonofo faatasi ma ni matua moni se toalua ma feeseeseaiga faaleaiga, na mou atu ina ua uma ona pulea mo le tagata lava ia ma isi tulaga lautele i la tatou faataitaiga. O lenei fa'ai'uga o lo'o fa'ailoa mai ai mo tupulaga talavou, o fesoasoani fa'aagafesootai mai fa'apogai 'ese'ese e mafai ona fa'amalieina ai o latou ulua'i fa'alavelave faaleaiga. O nei su'esu'ega uma e toe faamanatu mai ai ia i tatou le taua o le multidisciplinary approach pe a tatou feagai ma se talavou e auai i le SH.
Ina ua faʻalauteleina i se suʻesuʻega o uiga o tamaiti aʻoga na faʻaalia i mafaufauga faʻamaonia i luga o le initaneti i totonu o le SH subsample, o la matou suʻesuʻega na iloa ai e sili atu ona latou faʻaalia i le SH gaioiga ma le faʻamoemoe e oti. Talu ai o se su'esu'ega fa'afeagai lea, e le'i mafai ona matou iloa le mafua'aga i le va o le fa'aalia, le aofa'i o gaioiga a le SH, ma lo latou fa'amoemoe e pule i le ola. Atonu o lo'o fa'atupuina pe fa'amalosia e tupulaga o latou manatu e pule i le ola e ala i le fa'ailoaina o mafaufauga pule a isi, ma fa'atulafonoina a latou lava amio SH. E le gata i lea, e mafai e talavou ona faʻaogaina le initaneti i ni auala e ese mai le faitau aofaʻi lautele e faʻatatau i le pule i le ola. O se su'esu'ega talu ai na fuaina ai le Google initaneti su'esu'e gaioioiga mo fa'amatalaga e feso'ota'i ma le ola ma fa'atasi i fa'amatalaga o le pule i le ola ma le fa'amanu'a ma le loto i ai. Na latou iloa e ui o le suʻesuʻega i luga o le initaneti e le lelei le fesoʻotaʻiga ma le maualuga o le pule i le ola i le faitau aofaʻi o tagata, na faʻamaonia lelei i le faʻaleagaina o le tagata lava ia ma le faʻamaeʻaina o le pule i le ola i tupulaga talavou.35 I a matou suʻesuʻega, o tupulaga talavou e iai vaisu i luga ole laiga sa masani ona faʻafesoʻotaʻi le initaneti e uiga i metotia na latou faʻaaogaina i le SH. O le maua o lenei meafaigaluega i le tasi itu e mafai ona maua ai e se tagata le avanoa i faʻamatalaga, peitaʻi, e mafai foi ona faʻafaigofie le faʻatinoina o le pule i le ola e talavou vaivai.36 E tatau ona fa'apitoa le tu'uina atu i auala e fa'aoga ai e talavou, fa'aoga so'o ile initaneti le initaneti. O le fa'aogaina o ta'iala a le aufaasālalau mo le puipuia o le pule i le ola e mana'omia mo upegatafa'ilagi, fa'apea fo'i ma nofoaga e mafai ona maua mo fesoasoani a le tagata lava ia mo tagata pule i le ola e fa'atatau i tupulaga talavou.36
E tatau ona iloiloina nisi o tapulaa o la tatou suʻesuʻega. O fa'amaoniga na tu'uina mai e se su'esu'ega fa'asologa fa'asolosolo e le lava e fa'ailoa ai so'o se fa'ai'uga fa'atupu. O la matou fua na fa'avae i luga o lipoti a le tagata lava ia, o lea e ono iai se fa'aituau o lipoti. O fa'amatalaga e uiga i le fa'aaogaina o vaila'au fa'asolitulafono na fa'alagolago i se fesili e tasi e tapunia nai lo se fesili fa'amaonia. O le i'uga, e le'i mafai ona fa'aaofia lenei fesuiaiga i le au'ili'iliga e fa'atatau i ai. E ui lava i tapulaʻa, o la matou suʻesuʻega na muamua suʻesuʻeina le fesoʻotaʻiga i le va o le faʻaalia i manatu faʻamaonia o le pule ma le SH i le faʻalapotopotoga; matou faʻamaonia le faʻaogaina o le initaneti ma le faʻaalia o le initaneti o mafaufauga pule e fesoʻotaʻi ma le SH i tupulaga talavou; ma e pei ona talanoaina i luga, o a tatou sailiga e ogatasi ma nisi o suʻesuʻega muamua i le fanua.
5. Faaiuga
O faʻamatalaga i luga ole laiga e fesoʻotaʻi ma SH i tupulaga talavou. O ta'iala tau puipuiga e mafai ona aofia ai a'oa'oga e fa'alautele ai le silafia lautele, fa'ailoaina o i latou e a'afia i fa'alavelave, ma le tu'uina atu o fesoasoani vave.
mau faasino
- Hawton, K., Cole, D., O'Grady, J., ma Osborn, M. Ituaiga faaosofia o le faa'onaina ma le loto i ai i tupulaga talavou. Br J Psychiatry. 1982; 141: 286–291
- Hawton, K. ma Harriss, L. Faʻaleagaina le tagata lava ia ma le loto i ai i tupulaga talavou: uiga ma le oti mulimuli ane i totonu o le 20-tausaga o tagata gasegase o loʻo tuʻuina atu i le falemaʻi. J Clin Psychiatry. 2007; 68:1574–1583
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- | PubMed
- Vaʻai ile Mataupu
- | lē faʻatino
- | Aotelega
- | Faʻamatalaga PDF
- | PubMed
- | Scopus (31)
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- | PubMed
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- | PubMed
- | Scopus (55)
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- | PubMed
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- | PubMed
- | Scopus (28)
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- | Scopus (246)
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- | PubMed
- | Scopus (146)
- Vaʻai ile Mataupu
- | lē faʻatino
- | Aotelega
- | Faʻamatalaga PDF
- | PubMed
- | Scopus (209)
- Vaʻai ile Mataupu
- | lē faʻatino
- | Aotelega
- | Faʻamatalaga PDF
- | PubMed
- | Scopus (101)
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- | PubMed
- | Scopus (130)
- Vaʻai ile Mataupu
- Vaʻai ile Mataupu
- Vaʻai ile Mataupu
- | lē faʻatino
- | Faʻamatalaga PDF
- | PubMed
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- | PubMed
- | Scopus (3228)
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- | Scopus (1)
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- | PubMed
- Vaʻai ile Mataupu
- Vaʻai ile Mataupu
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- | PubMed
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- | PubMed
- | Scopus (30)
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- | PubMed
- | Scopus (13)
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- | PubMed
- | Scopus (183)
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- | Scopus (12)
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- | PubMed
- | Scopus (34)
- Vaʻai ile Mataupu
- | lē faʻatino
- | Aotelega
- | Faʻamatalaga PDF
- | PubMed
- | Scopus (5)
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- | PubMed
- | Scopus (26)
- Vaʻai ile Mataupu
- | lē faʻatino
- | Aotelega
- | Faʻamatalaga PDF
- | PubMed
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- | PubMed
- | Scopus (12)
- Vaʻai ile Mataupu
- | lē faʻatino
- | Aotelega
- | Faʻamatalaga PDF
- | PubMed
- | Scopus (277)
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- | PubMed
- | Scopus (5)
- Vaʻai ile Mataupu
- | lē faʻatino
- | Aotelega
- | Faʻamatalaga PDF
- | PubMed
- | Scopus (45)
- Vaʻai ile Mataupu
- | CrossRef
- | PubMed
- | Scopus (65)
- Harrington, R., Pickles, A., Aglan, A., Harrington, V., Burroughs, H., ma Kerfoot, M. Fa'ai'uga o le amataga o tagata matutua o tupulaga na fa'a'ona ma le loto i ai. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2006; 45:337–345
- Hawton, K. ma James, A. Pule i le ola ma le fa'aleagaina o le tagata lava ia i tupulaga talavou. BMJ. 2005; 330: 891–894
- Gould, MS, Petrie, K., Kleinman, MH, ma Wallenstein, S. Tu'ufa'atasiga o le taumafai e pule i le ola: Fa'amaumauga a le atunu'u o Niu Sila. Int J Epidemiol. 1994; 23:1185–1189
- Gould, MS Pule i le ola ma le aufaasālalau. Ann NY Acad Sci. 2001; 932: 200–221 (talanoaga 221–4)
- de Leo, D. ma Heller, T. Faʻataʻitaʻiga faʻaagafesootai i le tuʻuina atu o le pule i le ola. Fa'alavelave. 2008; 29:11–19
- Talavou, KS Vaisu i luga ole Initaneti: o se mea fou ile falemaʻi ma ona taunuuga. Am Behav Sci. 2004; 48:402–415
- Ko, CH, Yen, JY, Chen, CC, Chen, SH, ma Yen, CF Tulaga fa'ata'ita'iga o vaisu i luga ole Initaneti mo tupulaga talavou. J Nerv Ment Dis. 2005; 193: 728–733
- Yen, JY, Ko, CH, Yen, CF, Wu, HY, ma Yang, MJ O faʻamaʻi faʻapitoa faʻapitoa o vaisu i luga ole Initaneti: faʻaletonu le mafaufau ma le gasegase o le tino (ADHD), atuatuvalega, phobia lautele, ma le ita. J Soifua Maloloina. 2007; 41:93–98
- Ko, CH, Yen, JY, Liu, SC, Huang, CF, ma Yen, CF O fesoʻotaʻiga i le va o amioga faʻamalosi ma vaisu i luga ole laiga ma gaioiga i luga ole laiga i tupulaga talavou. J Soifua Maloloina. 2009; 44: 598–605
- Ko, CH, Yen, JY, Yen, CF, Lin, HC, ma Yang, MJ Faʻailoga faʻapitoa mo le faʻalavelave ma le faʻamagaloina o vaisu i luga ole initaneti i talavou talavou: o se suʻesuʻega faʻamoemoe. Cyberpsychol Amioga. 2007; 10:545–551
- Matagaluega o le Initeria. 2006 Tusi o mea moni o tagata, Republic of China. Executive Yuan, Taiwan ROC; 2007
- Chen, SHWL, Su, YJ, Wu, HM, ma Yang, PF Atina'e ole fua ole vaisu ole initaneti Saina ma ana su'esu'ega psychometric. Chin J Psychol (i le gagana Saina). 2003; 45:279–294
- Ko, CH, Yen, JY, Yen, CF, Chen, CC, Yen, CN, ma Chen, SH Suʻesuʻega mo vaisu i luga ole Initaneti: o se suʻesuʻega faʻapitoa i luga o vaega tipi mo le Chen Internet Addiction Scale. Kaohsiung J Med Sci. 2005; 21:545–551
- Spitzer, RL, Kroenke, K., ma Williams, JB Fa'amaoniga ma le fa'aogaina o se fa'amatalaga a le tagata lava ia a le PRIME-MD: ole su'esu'ega ile tausiga muamua ole PHQ. Iloiloga o Tausiga Tulaga Muamua o Fa'aletonu o le Mafaufau. Su'esu'ega o le Soifua Maloloina. JAMA. 1999; 282: 1737–1744
- Tsai, FJ, Huang, YH, Liu, HC, Huang, KY, ma Liu, SI Su'esu'ega mo le soifua maloloina o tagata ma'i mo le su'esu'eina o le atuatuvale i le a'oga i tupulaga Saina. Pediatrics. 2014; 133: e402–e409
- Winefield, HR, Winefield, AH, ma Tiggemann, M. Lagolago faʻaagafesootai ma le soifua manuia o le mafaufau i talavou matutua: le fua faʻatatau lagolago. J Pers Iloilo. 1992; 58:198–210
- Rosenberg, M. O le mafaufauina o oe lava. Krieger, Malabar FL; 1986
- Lin, RC Fa'atuatuaina ma le fa'amaoni ole Fua Fa'atatau o le Tagata Lava a Rosenberg i tamaiti Saina. J Natl Chung Cheng Univ (i le gagana Saina). 1990; 1:29–46
- Fiellin, DA, Reid, MC, ma O'Connor, PG Suʻesuʻega mo faʻafitauli o le ava i le tausiga muamua: o se iloiloga faʻapitoa. Arch Intern Med. 2000; 160: 1977–1989
- Tsai, MC, Tsai, YF, Chen, CY, ma Liu, CY Su'ega Fa'amatalaga Fa'aletonu o le Fa'aaogāina o le 'Ava (AUDIT): fa'atūina o togi fa'ato'a i totonu ole faitau aofa'i o Saina ile falema'i. Alcohol Clin Exp Res. 2005; 29:53–57
- Wu, SI, Huang, HC, Liu, SI, Huang, CR, Sun, FJ, Chang, TY et al. Fa'amaoniga ma fa'atusatusaga o meafaigāluega su'esu'e 'ava malosi mo le fa'ailoaina o mea inu mata'utia i falema'i i Taiwan. Alcohol Alcohol. 2008; 43:577–582
- Plener, PL, Schumacher, TS, Munz, LM, ma Groschwitz, RC O le umi o le faʻaleagaina o le tagata lava ia ma le faʻaleagaina o le tagata lava ia: o se iloiloga faʻatulagaina o tusitusiga. Borderline Pers Disord Emot Dysregul. 2015; 2:2
- Bradley, K. Olaga i luga ole Initaneti: faʻasalalauga faʻaagafesootai ma tulaga tau amio ile atinaʻeina o talavou. New Dir Youth Dev. 2005; 108: 57–76 (11–2)
- Whitlock, JL, Powers, JL, ma Eckenrode, J. O le faʻamaʻi mataʻutia: le initaneti ma le faʻaleagaina o le tagata lava ia. Dev Psychol. 2006; 42:407–417
- Jarvi, S., Jackson, B., Swenson, L., ma Crawford, H. Le aʻafiaga o faʻamaʻi faʻaagafesootai i luga o le le faʻaleagaina o le tagata lava ia: o se toe iloiloga o tusitusiga. Arch Suicide Res. 2013; 17:1–19
- Lam, LT, Peng, Z., Mai, J., ma Jing, J. Le fesoʻotaʻiga i le va o vaisu i luga ole laiga ma amioga faʻaleagaina i le va o talavou. Inj Muamua. 2009; 15:403–408
- Yen, CF, Chou, WJ, Liu, TL, Yang, P., ma Hu, HF Le fesoʻotaʻiga o faʻamaoniga o vaisu i luga ole Initaneti ma le popole, atuatuvalega ma le taua o le tagata ia te ia lava i tupulaga talavou e iai le faaletonu o le mafaufau-le atoatoa. Compr Psychiatry. 2014; 55: 1601–1608
- Portzky, G. ma van Heeringen, K. Fa'aleaga ma le loto i ai i tupulaga talavou. Curr Opin Psychiatry. 2007; 20:337–342
- King, RA, Schwab-Stone, M., Flisher, AJ, Greenwald, S., Kramer, RA, Goodman, SH et al. Psychosocial and risk behavior correlates of youth suicide attempts and suicidal ideation. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2001; 40: 837–846
- Stewart, SM, Felice, E., Claassen, C., Kennard, BD, Lee, PW, ma Emslie, GJ O tupulaga talavou na taumafai e pule i le ola i Hong Kong ma le Iunaite Setete. Soc Sci Med. 2006; 63:296–306
- Skegg, K. Fa'aleagaina o oe lava. Lancet. 2005; 366: 1471–1483
- Wu, CY, Whitley, R., Stewart, R., ma Liu, SI Auala i le tausiga ma le sailiga fesoasoani aʻo leʻi faʻaleagaina oe lava: o se suʻesuʻega agavaa i Taiwan. JNR. 2012; 20:32–41
- McCarthy, MJ Mata'ituina ile initaneti ole lamatiaga ile pule ile faitau aofa'i. J Aafiaga Faalavelave. 2010; 122: 277–279
- Becker, K., Mayer, M., Nagenborg, M., El-Faddagh, M., ma Schmidt, MH Parasuicide i luga ole laiga: e mafai e upega tafaʻilagi o le pule i le ola ona faʻaoso amioga pule i tupulaga talavou?. North J Psychiatry. 2004; 58:111–114