Faʻamanatu le Faʻaaogaina o Ponokalafi Faʻapitoa ma le Faʻafesoʻotaʻiga Faʻalagolago i le Paʻu pepe: O se Tali i Tokunaga, Wright, ma McKinley, 2015. (2019)

PDF o le suesue atoa - Iloiloina o le Ponokalafi Faʻaoga ma le Faʻapau Paʻu Lagolago Fesoasoani - O Se Tali ia Tokunaga, Wright, and McKinley (2015)

Tokunaga, Wright, ma McKinley (2015) finau faapea o faʻataʻitaʻiga o ponokalafi e matua aʻafia ai le lagolago mulimuli ane o le pepe. Ina ia lagolagoina lo latou tulaga, na faalagolago i luga o faʻamaumauga mai le General Social Survey (GSS) mai le 2006 i le 2010 ma faʻamalosia ai le lagolago o le faapau pepe i luga o faʻataʻitaʻiga o ponokalafi e faʻaaogaina mai le 2 tausaga 'aʻo lumanaʻi le fua. I se iloiloga mulimuli, Wright ma Tokunaga (2018) na fai mai o lenei sootaga ua sili atu ona faamalamalamaina e se uiga faaalia lautele lautele ua taʻua o le saolotoga o feusuaiga lea latou te finau e aafia i le mauaina, faatoaagaina ma le faaaogaina o tusitusiga tau feusuaiga ua faapipii i ponokalafi. O suʻesuʻega o loʻo iai nei e toe iloilo ai lenei talosaga e ala i le suʻesuʻeina o tulaga faʻafeusuaiga, e pei o uiga e uiga i le vaʻai, faaipoipoga faʻafeusuaiga ma talitonuga faʻapolokiki ma talitonuga faʻalelotu mai le tele o faʻamaumauga a le GSS ma a latou suʻesuʻega 2016. O faʻamatalaga e faʻaalia ai nei mea faʻapitoa o loʻo faʻateleina le vaʻaia o le lagolagoina o le faʻau pepe nai lo le faʻaaogaina o ponokalafi. O se suʻesuʻega o le tolu vaega o le talofa (2010, 2012, ma le 2014) na faʻaalia ai le le lava o le taimi faatulagaina i le va o ponokalafi faʻaaogaina ma lagolago mo le faʻauʻu. Ua finauina e faapea o le faasaolotoina o feusuaiga e maua ai se faamalamalamaga sili atu mo le sootaga ua maua i le va o le faapau pepe ma le faaaogaina o ponokalafi. Aemaise lava, o le faʻamalosia o le faapau pepe ma le faʻaaogaina o ponokalafi e lua o le tele o faʻataʻitaʻiga o feusuaiga faʻafeusuaiga, o se uiga maualuga maualuga. Fautuaga ua tuʻuina atu e toe suʻesuʻe atili ai le sootaga i le va o feusuaiga ma feusuaiga.

URI - http://hdl.handle.net/10477/80033


FAʻAALIGA:

O le pepa o loʻo iai nei o loʻo toe suʻesuʻeina ai aʻafiaga o ponokalafi faʻaaogaina i totonu o ni ulugaliʻi o suʻesuʻega talu ai nei (Tokunaga, Wright & McKinley, 2015; Wright & Tokunaga, 2018) e faʻatatau i le faʻatamaia o aia tatau. Ua finau tusitala e faʻapea, o le faʻaalia o tusitusiga tau feusuaʻiga i ponokalafi e oʻo atu ai i ni mafaufauga mataga o feusuaiga ma le toe fanaufouina ma amioga tuʻufaʻamalosi e fesoʻotaʻi lelei ma le faʻateleina o le lagolago o le faʻapapāina o maʻitaga. Le fesoʻotaʻiga i le va o ponokalafi faʻaaogaina ma le lagolago mo faʻapapau pepe e leʻi mauaina se faʻalogo i fafo atu o galuega a nei pepa e lua.

O le tulaga o lenei suʻesuʻega o finauga mai nei tusitusiga muamua e faʻavae i luga o faʻaiʻuga le lelei na maua mai faʻamaumauga a le kulupu o le auiliiliga o le sootaga i le va o le lagolago mo le faʻauʻu pepe (fuaina i tua atu o le faʻamatalaga) ma faʻataʻitaʻiga o ponokalafi na lipotia e le tagata lava ia (fuaina i se faʻamatalaga muamua tusi). I lenei itu, o le tulaga moni o popolega i totonu o galuega ua tuanai e mafua ai le masalosalo i le tulaga moni o le tautinoga e faapea o le aufaasālalau faasalalauga e faʻaogaina le lagolago o le faapau pepe. Ina ia manino, e mafua mai i le mafuaaga e lua mea e talafeagai lelei e fesootai i ai i le tasi; ae peitaʻi o loʻu tulaga o le mamafa o faʻamaoniga e faʻaalia ai ponokalafi ponokalafi faʻaaogaina mafuaaga tasi e avea ma filifiliga-filifilia o le malamalama.

E finauina le fegalegaleaiga i le va o ata mataga ma le lagolagoina o le faapau pepe e sili atu ona faamalamalamaina e se uiga saoloto, lea e faaaoga ai ponokalafi, uiga o le faapau pepe, faailoga faaupufai, ma isi tulaga e faaalia ai le uiga lautele o le saolotoga taufeusuaiga.

I se suʻesuʻega a Pew Research i le 2012, 80% o liberal Democrats ma le 31% o le Republicans suʻesuʻe na suʻesuʻeina e talitonu o le faapau pepe e tatau ona faʻamaonia. Fuaina o le suʻesuʻega mai lenei lava auiliiliga na lipotia mai e seasea pe le auai foi i ni mea faʻalelotu na faaluaina le lagolagoina o le faapau pepe e faʻatusatusa ia i latou e auai i sauniga faʻalelotu i le vaiaso pe sili atu. O sui auai na faauu mai le kolisi e 30% le tele o le lagolagoina o le faapau pepe nai lo tagata auai ei ai se tipiloma i le aoga maualuga pe itiiti foi (Pew Research Center, 2012).

Mai i le 816 tagata auai na lipotia mai o latou tulaga i le faapau pepe i galu uma e tolu, 415 o na tagata taitoatasi sa suesueina foi i luga o ponokalafi i totonu o nei suesuega e tolu. O nisi oi latou o latou tulaga paʻu eseese na eseese ma T1 ma le T3, na o le 24 tagata na auai (5.8%) na lipotia le faʻaaogaina o ponokalafi i le T1, 19 i le T2 (6.0%) ma le 26 i le T3 (6.3%). E foliga mai e matua faigata lava ona faʻaaogaina ponokalafi faʻaaogaina o se mafuaʻaga mo suiga i uiga e uiga i le faʻauʻu pepe ona o le le lava o tagata auai na lipotia le faʻaaogaina o ponokalafi ma o latou foi na suia o latou tulaga ia fiafia i le faapau pepe.

E tatau ona maitauina o le GSS fuafaatatau na faʻaaogaina e Tokunaga & Wright na faigofie lava ona fesiligia pe na vaʻaia e le au auai se ata X-togi i le tausaga talu ai. O lenei fua e tuʻu ai le tagata matamata i taimi uma ma le tagata faʻatau i taimi uma i le vaega tali tutusa. O le mea e sili atu, o le natura o le fesili e le mautonu ona e fesili faʻapitoa e uiga i ata tifaga X ma e le talanoaina isi ituaiga o ponokalafi e pei o puʻupuʻu puʻupuʻu poʻo isi ituaiga o feusuaʻiga faʻasalalauga tasi masani ona tafe. O le faʻaaogaina o vaitaimi poʻo le faʻaauau pea o fua o ponokalafi o le a sili atu le fuaina o soʻo se ono aʻafiaga o matamata ponokalafi.

O le faʻaaogaina o fuataga o loʻo faʻaauau pea i luga o feeseeseaiga faifai pea, e mafai ona oʻo i le 20% i le 66% le gau o le feteʻenaʻiga e mafai ona faʻatautaia i uluai suiga (Cohen, 1983).

Faʻaaliga Faalelotu: O se fua mai le 1 (matua faʻalelotu) i le 4 (e le o lotu) na suʻeina le au auai i le tele o latou manatu ia i latou lava o se tagata faʻalelotu.

E naʻo le 23.5% oi latou o loʻo faʻamalamalamaina i latou lava e le mautonu pe matua puipuia foi le fiafia o le faʻauʻu pe a faʻatusatusa atu i le 74.2% o tagata tuusaoloto pe sili ona saoloto. O lotu foi o se tagata iloga o uiga faaalia e uiga i le faapau pepe, e pei o le 24.3% o tagata 'faamaoni tele' ma le 70.4% o tagata e le auai i le lotu lotu na lipotia le lagolago mo le faapau pepe. O le mea lea, e foliga mai o le faʻalotu ma talitonuga faʻapolokiki e matua aʻafia lava i vaega taua e lua o le fiafia.

E ogatusa ma le auiliiliga faʻamaonia, manatu faʻalelotu (B = -.063, p <.01) ma manatu faaupufai (B = -.052, p <.01) e tofu ma le taua matafaioi i le valoʻia o le lagolago mo le faʻapau pepe.

O le tele o se tagata na auai e faʻamaonia pe leai, o le a le taumate latou te teteʻe atu i le Paʻu pepe.

Faaaogaina ponokalafi i le T1 (p = .46) e le o se mea iloga taua o le lagolago o le faapau pepe ile T2.

O ponokarafi na sili ona fesoʻotaʻi faʻatasi ma manatu faʻalelotu i le auiliiliga faʻasalalauga. O i latou sa suesueina i ponokalafi ma talitonuga faalelotu, e na o le 27.8% na matamata i ponokalafi i totonu o le tausaga talu ai. E fa sefulu tolu pasene o tagata auai uma e le auai i le lotu na faʻamatalaina ponokalafi faʻaaogaina, pe a faʻatusatusa i na o le 13.7% oi latou na faʻamaonia e matua lotu.

Aʻo faʻaalia le faʻaaogaina o ponokalafi na i ai se sootaga talafeagai i le lagolagoina o le faapau pepe i le tuufaatasiga o le tuufaatasiga ma le faʻavasegaina, o lenei mafutaga e le malosi i isi mea e fesoʻotaʻi ma feusuaʻiga tau feusuaʻiga e pei o le lagolago mo le tamaʻitaʻi faaipoipo ma le faʻafeusuaiga.

O isi eseesega o tagata lautele e pei o le aʻoga, talitonuga faalelotu ma manatu faaupufai o ni tagata iloga taua o le lagolago mo le faapau pepe nai lo le faaaogaina o ponokalafi.

E faavae i luga o nei sailiiliga mai le 2016 GSS suʻesuʻe ma le GSS panel, o le faʻaaogaina o ponokalafi ma le faʻapau pepe e foliga mai e fesoʻotaʻi ma talitonuga faʻapolokiki ma talitonuga faalelotu ma isi uiga e fesootaʻi ma feusuaiga. Ae ui i lea, o le sootaga i le va o nei fesuiaiga e lua e sili atu le vaivai nai lo fegalegaleaiga latou te fefaasoaaʻi ma isi mea e fesoʻotaʻi ma feusuaʻiga tau feusuaʻiga. O le faʻaopoopoga o mea e iloiloina ai amioga faʻafeusuaiga i totonu o lo tatou faʻatuatuaina o lologa na mafua ai le feteʻenaʻi ua faʻamatalaina i le sootaga i le va o ponokalafi faʻaaogaina ma lagolago mo le faʻauʻu ile faʻatusatusa i le mafutaga na vaʻaia muamua i Tokunaga, Wright ma McKinley (2015).

iʻuga

Ua maua e Wright ma Tokunaga le faʻaaloalogia i le 3am faʻataʻitaʻiga ma feusuaʻiga faʻafeusuaiga ma le tele o lomiga i totonu o le sefulu tausaga talu ai. Ina ia mafai e a latou galuega ona ausia le isi tulaga o le le amanaiaina, atonu e tatau ona latou faia a latou lava suʻesuʻega i ni fua e mafai ai ona fuaina a latou fausaga ae le o le faalagolago i tafaoga faamasani lua o loo i ai ni mea eseese se tasi.

O se mea muamua e fai ai soʻo se ituaiga sootaga i le va o ponokalafi faʻaaogaina ma lagolago mo le faʻauʻu pepe e faʻavae i luga o suʻega mai le dataseta GSS. E mafai faʻapefea ona mautinoa o le lagolago mulimuli mai o le faapau pepe o se taunuuga tonu lea o le faʻaaogaina muamua o ponokalafi? O se fua faʻateleina o ponokalafi o le a sili atu ona lelei le iloiloga o le aʻafiaga i faʻasalalau feusuaʻiga i luga o uiga e fesootaʻi ma feusuaiga O le a malamalama i le fuaina oi latou oe na suia o latou uiga i le faapau pepe i le taimi e faailoa ai mea tutusa (ausia i nisi o tausaga, aafiaga o le olaga masani, suia uiga faaalia faapolokiki) lea atonu na aafia ai lo latou suia i uiga.

O suʻesuʻega i le lumanaʻi e tatau ona faʻamatalaina atili le faʻamalamalamaga o le feusuaiga ma le suʻesuʻeina o le vaitau taimi faatulagaina i le va o nei uiga ma le faʻaaogaina o ponokalafi. I lona tulaga oi ai nei, o le sootaga i le va o ponokalafi ma le lagolago mo le faapau pepe o loʻo feagai ma se faafitauli 'moa po o le fuamoa' e pei ona leai se faʻamalosi e faʻaalia ai o le faʻaaogaina o ponokalafi e taʻitaʻia ai le lagolago sili atu mo le faʻauʻu. O le finauga o loʻo tuʻuina atu iinei o nei uiga ma amio o ni faʻaaliga o se faʻalauteleina o talitonuga faʻapitoa ua lauiloa o le faasaolotoina o feusuaiga ma e le fesoʻotaʻi saʻo.