By Carl Sherman
Ann Whitman
(212) 223-4040
[email protected]
N’etiti ndị na-eto eto, mmerụ ahụ n’amaghị ama (nke kacha bụrụ ihe mberede ụgbọala) bụ ihe na-ebute ọnwụ, igbu mmadụ na-esote1, ị drinkingụbiga mmanya ókè, mmekọahụ na-enweghị nchebe, na nsogbu ndị na-adịghị mma, na-akpata ọgba aghara n'ọdịnihu. Kedu ihe kpatara na-enweghị ọgụgụ isi, ndị na-eto eto nwere ọgụgụ isi ji emebi omume ndị amamihe na-adịghị na-etinye ahụ ike na nchekwa nke onwe ha na nke ndị ọzọ? Ajuju ajuju ajuju a otutu eserese na-acho imapu karie ihe na-amalite iputa.
E wezụga nghọta nke mmekọrịta mmekọrịta ndụ na gburugburu ebe obibi nke na-egosipụta mmepe ụbụrụ nke ndị nọ n'afọ iri na ụma n'ozuzu ha, ndị na-eme nchọpụta na-akparị nkọwa banyere ihe kpatara esemokwu onye ọ bụla: gịnị kpatara naanị ụfọdụ ndị nọ n'afọ iri na ụma ji ewe ihe egwu, naanị oge ụfọdụ. Azịza ha nwere ike iduga na atụmatụ nke na-egbochi ọkwa a dị oke mkpa ma bụrụ nke na-adịghị ike megide nnukwu nsogbu.
Ajụjụ nke Njikọ
"Afọ iri gara aga, ị ga-agụ isiokwu na-egosi na ndị na-eto eto na-akpa oke oke n'ihi na etolite etolite etolite etolite etolite etolite,"BJ Casey, Ph.D., onye isi nke Sackler Institute for Developmental Psychobiology na Weill Medical College nke Mahadum Cornell, na onye otu Dana Alliance for Brain Initiatives. “Mana [mpaghara ahụ] etolite etolite etolite na umuaka ndi n’emeghi omume ndia. Anyị na-eche ugbu a karị na usoro nke eriri anụ ahụ; otú ụbụrụ na-esi agwa ibe anyị okwu. ”
Nnyocha e mere n'oge gara aga na ụlọ nyocha Casey na ebe ndị ọzọ amalitela ịkọ akụkọ nke mgbanwe nke njikọ anụ ahụ na arụmọrụ n'ofe ụbụrụ nwere ike inyere anyị aka ịghọta ihe ize ndụ n'okporo ụzọ site n'oge uto ruo ntorobịa.
"Anyị wepụtara ihe nlere anya na-eleghara anya n'ime sekit zuru oke: mpaghara dị iche iche na-agbanye n'ọrụ na nke na-eti mkpu nke ukwuu."Casey kwuru. Nkwa ndị dị n’ime seme mkpebi a, n’uche ya, bụ ihe mmetụta uche ana - emeghachi ma ọ bụ na - emeghachi omume n ’ụgwọ ọrụ na atụmanya ụgwọ ọrụ, na mpaghara cortical na - egbochi ihe ọ bụla na - eme ka ọ gbanwee omume.
Usoro ụgwọ ọrụ, dịka Casey na ndị ọzọ gosipụtara, tozuru oke site na uto ma n'ezie o yiri ka ọ na-emeghachi omume n'oge ahụ. Ọ na-ekwu, "ọ bụ ihe na-egbu egbu n'ezie, ebe cortex prefrontal emebeghị nke ọma. Nsogbu na-ebilite bụ n'ọnọdụ ọnọdụ mmetụta uche. "Ndi tozuru oke nwere ikike ime mkpebi ezi uche… ha na-enwe ihe isi ike n'oge nke oge.” Ọ na-egosi na afọ ojuju maka nnukwu ihe ga-esi na ya pụta ga-adị ka afọ ojuju ozugbo site n'ịkwọ ụgbọ ala, ị heavyụ oké mmanya, ma ọ bụ inwe mmekọahụ na-enweghị nchebe, mgbe ụbụrụ dị n'ụdị a, ọ na-atụ aro.2
Beatriz Luna, Ph.D., prọfesọ nke isi mgbaka na onye isi nke Laboratory nke Neurocognitive Development na Mahadum Pittsburgh, kwenyere na ụbụrụ cortical ụbụrụ chọrọ iji mezie akparamagwa na oke okenye na-abịa karịa ma ọ bụ karịa n'ahịrị na-eto eto. , mana “ọ bụ ihe na-esighi ike, bụrụkwa nke enweghị akọ, na ihe ndị ọzọ na-atụsi ya ike.
Nnyocha ya na-egosi na ihe na-ekewa ndị nọ n'afọ iri na ụma na ndị okenye bụ ike nke njikọta, ihe arụ na arụ ọrụ, n'etiti akụkụ ụbụrụ na-eme ka arụkọ ọrụ arụmọrụ ma nwekwa ntụkwasị obi.. "Ọ bụ ikike cortex prefrontal itinye aka na netwọkụ nwere mpaghara n'ofe ụbụrụ nke na-enyere ya aka ịkwado usoro ndị dị anyị mkpa maka mgbochi na mmetụta uche na nhazi mmekọrịta, " Luna kwuru.
Ya na ndị ọrụ ibe ya nyochara data FMRI iji chọpụta njikọ dị irè - ogo nke mpaghara ụbụrụ na-agba ọkụ mgbe ha na-arụ ọrụ, yana ụzọ njikwa: nke mpaghara na-achịkwa nke ọzọ. Otutu ihe nyocha ha jiri nnwale mara mma nke oma banyere igbochi nzaghachi. Mgbe ọkụ nke oriọna gosipụtara na enyo, a gwara ndị sonyere na-ele anya n'akụkụ ọzọ, kama ịgbaso mmụọ na-agbanwe agbanwe ilegide ya anya.
Performedmụaka mere ihe jọkarịrị ihe karịa ndị okenye, ebe ụmụaka nọ n'etiti. Data FMRI gosipụtara mmụba kwekọrọ, na afọ, na ogo nke mpaghara ihu na mpaghara ụbụrụ sensọimotor dị ala na-arụ ọrụ na synchrony iji rụọ ọrụ ahụ. Ihe ọzọ bụ na mkparịta ụka n'etiti mpaghara ụbụrụ bụ “ihe dị ala” —ike chebere ikike igbochi nzaghachi gosipụtara ike dị ukwuu na akara ndị kwere ka ụbụrụ dị elu na-eduzi omume.3
Luna kwuru, sị: “Ile anya nfe ọkụ abụghị otu inweta ihe dị egwu nọ n'ụwa. “Ma ọ bụrụ na usoro a dị mfe - njikwa elu nke na-eme ka o kwe omume ịsị, 'Achọrọ m ime nke a, ma agaghị m eme ya' — ị ga-eche n'echiche ụdị omume ndị dị mgbagwoju anya nwere nkwarụ. "
Ọ dịkarịa ala, akụkụ nkọwa maka nchịkwa nke ọdịda dị ala na ndị na-eto eto karịa ndị okenye bụ anatomical. Ka neurons na - eto eto nke myelination (nke sitere n'otu ihe na - emetụta ihe ọcha) na - eburu ozi ọsọsọ ma na - arụ ọrụ ọfụma, ọ kwụsikwara ike na olu ọcha na ụbụrụ na - esite na mgbe o toro.4 Ndị na-eme nchọpụta na ụlọ nyocha nke Luna egosiwo na ọtụtụ ihe mmepe a na-ewere ọnọdụ na traktị na-ejikọta mpaghara ụbụrụ n'ihu na nke subcortic ụbụrụ — otu sekit nke nwere ikike inhibitory.5
Tnye Na-achọ Ize Ndụ Mgbe
Adriana Galvan, Ph.D., onye isi ụlọ ọrụ GalvanLab maka Developmental Neuroscience kwuru na “ọtụtụ ihe ọghọm dị na-ewere ọnọdụ n'oge uto, Ọ dị mkpa ịghara ijikọ ndị ntorobịa niile ọnụ. "
Ọ bụ ezie na onye na-ahụ maka doctoral na ụlọ nyocha nke BJ Casey, Galvan bụ akụkụ nke otu nyocha nke nyochara nwatakịrị, nwa, na ọrụ ụbụrụ toro eto na ohere maka ihe ize ndụ. “Mana mgbe anyị kiriri data ahụ, enwere ọtụtụ mgbanwe n'ime otu. Ndị mmadụ na-akọ akụkọ omume ịnwe ihe-ike karịa mgbe ọ bụla-gosipụtara mmekọrịta akwara akwara dị na nkwụghachi ụgwọ ahụ. ”Karịrị, akụrụngwa akwara na-aga n'ihu na-etolite etinyere, n'oge egwuregwu na-emeri ego, na ụmụ ntorobịa kwuru na o yikarịrị ka ha na-enwe mmekọahụ dị ize ndụ, ị drinkingụ oké mmanya, egwuregwu ndị nwere mmetụta dị elu. na ihe ndị yiri ya.
Galvan na - achọgharị ugbu a ka otu esi enwe nghọtahie na ụwa n'ezie. Enwere ọtụtụ ihe gosiri na nrụgide nwere ike ịkpaghasị mkpebi niile na, na ndị na - etolite etolite etolite, iji mee ka ọ dịkwuo izere itinye ihe iyi egwu. Ọ na - ekwu, "Ma enwere nnukwu ọdịiche ndị mmadụ n'otu n'otu na nrụgide nrụgide na nghọta.
Ọmụmụ ihe na - aga n'ihu na - achọpụta usoro nrụgide kwa ụbọchị, Galvan na - ekwupụta na - egosi na ogo ndị nọ n'afọ iri na ụma n'ihe ize ndụ dị na mmega ahụ na - aga ụbọchị nchegbu dị elu.7 Ma nchoputa mbu nke FMRI na-egosi na ebe a, ozo, obughi umuaka nile ha nhata: iwere ihe ize ndụ na-adakwasị ndị na-egosi mmegharị kachasị na sistemụ na-egbochi mmetụta uche n'ụbọchị ndị ahụ.
N'ịkọwapụta ihe dị mgbagwoju anya nke itinye ihe ize ndụ, Laurence Steinberg, Ph.D., Prọfesọ Mahadum na-akwanyere ùgwù na Mahadum Temple, na-eleba anya na ihe ọzọ nke mkpa ọfụma na ndụ ndị nọ n'afọ iri na ụma: mmetụta ndị ọgbọ.
N’otu usoro nnwale, ndị na-eto eto na ndị okenye mere otu ihe ahụ na mmega ahụ ọkwọ ụgbọ ala. Mgbe ndị ntorobịa lere nnwale ahụ n'ihu ndị enyi abụọ, n'agbanyeghị ihe ize ndụ na nsonaazụ ya - ha na-enwu ọkụ ma nwee ọtụtụ ọgba aghara - bilitere n'ụzọ dị egwu, ebe arụmọrụ okenye anaghị emetụta.
Ihe dị iche, dabere na data fMRI anakọtara n'oge mmega ahụ na-anya, wdị ka otu ugboro ọzọ na mpaghara ụbụrụ metụtara ụgwọ ọrụ - na ndị nọ n'afọ iri na ụma, mana ọ bụghị ndị toro eto, akụrụngwa ngwongwo prefrontal cortex bịara nwee ike rụọ ọrụ karịa n'ihu ndị ọgbọ.8
Steinberg kwuru, "Anyị nwere olile anya na ndị nne na nna na ụmụntakịrị ga-esite na ọrụ a mata na ha kwesịrị ichebara eziokwu ahụ na ikpe umuaka abụghị otu mgbe ha na ndị enyi ha, na ha na-etinye ihe egwu,"
Ọ bụrụ na ọnụnọ ndị ọgbọ nọ na-abawanye ịnwe ihe egwu nke ụmụaka site na iwetulata ụgwọ ọrụ ha, enwere ike ịdebe otu sekit ahụ. igbochi ihe ndị dị ize ndụ. Otu ihe omumu emere na ulo oru Beatriz Luna choputara na mkpata ego n’eme ka oru oma ya karie oru umu agbogho na achoghi umu aka (ma obughi ndi okenye). Ọ bụghị naanị na ọrụ mụbara na sekọndị ụgwọ ọrụ, kamakwa mpaghara ụbụrụ na-achịkwa mmegharị anya onwe ya.9
"Ọ dị ka a ga - asị na ụbụrụ nwatakịrị nọ na - ekwu, 'ebe ọ bụ na ọ nwere ụgwọ ọrụ, ka anyị gaa zuo ezu,' "Luna kwuru. “Kedu ihe na-akpali bụ ịkwalite ikike ụbụrụ ime ihe ọ bụla ọ chọrọ ime iji nweta ụgwọ ọrụ… ebe nke pụtara ịgbanye ikike inhibitory."
Okwu Ahụmịhe
N’ozo karie, mmegharia bu ihe putara ihe n’ile omumu ihe banyere umuaka. Steinberg kwuru, "O zighi ezi ma ọ bụrụ na akọwara akụkọ ahụ ka à ga - asị na nke a bụ usoro ndu nke bioloji na - emetụtaghị ọnọdụ ya na gburugburu ya." "Anyị maara ahụmịhe ahụmihe dị mkpa, ihe anyị na-amalite ịmụ ugbu a dịka oke bụ etu o si arụ ọrụ n'ụbụrụ."
Ọ na-enyocha ma ọ̀ ga-ebelata ike ihe ndị ọgbọ na-ata site n'ịzụ ndị mmadụ n'otu ụzọ e gosipụtara iji melite njikwa ọgụgụ isi. Ọ sịrị, "Anyị ga-eleba anya n'ụdị ọrụ ụbụrụ n'ihu ndị ọgbọ n'etiti ndị na-agabeghị ọzụzụ ahụ."
Nye Dana Alliance onye otu Abigail Baird, Ph.D., onye prọfesọ na akparamaagwa na mahadum Vassar, omuma ihe omuma ya na oke nke oma — omenala — na omume umuaka ekwenyeghi. Ọ kọwara ntorobịa dịka “mmekọrịta mmadụ na ibe ya na mmetụta nke ihe omumu ihe omimi a maara dị ka mgbago.10
Baird kwuru, "onweghi ihe dị n'ụdị akparamagwa mmadụ. N'ịghọta ihe nwatakịrị nọ n'ihe ize ndụ, ọ na-atụ aro, chọrọ ekele maka ha abụọ.
N’otu nnwale, ọ tụlere ọrụ ụbụrụ n’etiti ndị okenye na ndị na-eto eto mgbe a gwara ya ka ọ kọwaa ma ọnọdụ dị iche iche dị mma ma ọ bụ echiche ọjọọ. Groupstù abụọ ahụ ji amamihe jụ echiche ndị dị ka “igha shark na-egwu mmiri,” “ịgbanye bọlbụ ọkụ” ma ọ bụ “si n'elu ụlọ daa” —gbanye na ndị okenye mere ngwa ngwa. Ihe dị iche bụ na usoro iche echiche. ndị okenye gosipụtara mgbakwunye dị ukwuu na cortex visual na insula (mpaghara ụbụrụ na-atụgharị echiche gaa na visceral sensations), ebe cortex prefrontal rụsiri ọrụ ike na ndị nọ n'afọ iri na ụma. N'okwu dị mfe, ndị okenye nwere ike iji anya nke uche hụ ihe dị na ya ma meghachi omume ozugbo, ebe ụmụaka na-atụgharịrị ya, Baird na-atụ aro.11
Ihe m chere na ọ ga - eme bụ na ndị na - eto eto enwetabeghị ahụmịhe zuru ezu iji zụlite usoro ahụ ọhụhụ, mmetụta ahụ anụ ezi nke ihe ziri ezi na ihe ọjọọ nke ndị toro eto nwere ike iji mee mkpebi ndị ha na - agaghị eche. ” cognition, ọ gbakwụnyere, na-abịa ikike nke sitere na ahụmịhe nke onwe ya na nke ndị ọzọ. Onye okenye nke tinyere aka ya na enyo enyo nwere ike iji anya nke uche hụ ya ma meghachi omume na echiche nke "ịta mgbọ bọlbụ" n'ụzọ na-eto eto enweghị ike.
Nchoputa ya anaghi emegide nyocha nke na-akowaputa uzo ndi di ike di iche-iche n’ebe oru di na inweta ihe-ike, o kwuru. Ikwu nwayọ nwayọ nke echiche, na nzaghachi ozigbo, nwere ike nwekwana ikike ọgụgụ isi na asọmpi mmụọ.
Ihe ndị ọ chọpụtara emepụtaghị ihe na-enweghị ụbụrụ ụbụrụ nọ n'afọ iri na ụma. Otu ọrụ dị mkpa n'oge a tolitere bụ ịmụ iwu nke ndụ okenye n'etiti otu ọdịbendị, "" nwa na-enweghị uche bụ onye na-eto eto dị mma, " Baird kwuru. -Fọdụ ihe egwu dị na-abịa na mpaghara ndị nọ n'afọ iri na ụma. “Usoro a bụ inyere ha aka zụọ ha sistemụ ihe ọmụma, ọ bụghị nke na-egbu egbu… Otu n'ime ihe na-enye m nsogbu bụ na ọtụtụ ndị na-eto eto anaghị enweta ahụmịhe ahụ - na ndị mmadụ na-achọ ichebe ha nke ukwuu. Ọ ga-akara m mma ma ọ bụrụ na nwatakịrị dapụ igwe kwụ otu ebe ya karịa ụgbọ ala.
O kwuputara n'iso nsogbu ya na odi ocho oru, na-adi ogologo oge na US karie ebe ozo; enwere ọdịbendị ebe ụmụaka na-eburu ibu okenye site na oge ha 14 ma ọ bụ 15. Ndi ụbụrụ ha na-ele anya ma na-eme ihe karịa “ndị okenye” karịa ndị America nọ n'otu afọ, ọkachasị n'ọnọdụ nke ịnwe ihe egwu? Baird kwuru, sị: “M ga-enye aka ekpe m maka data ahụ.
E bipụtara October 2012
1 Ngalaba Ahụike United States na Ọrụ Ndị Ọrụ, Nchịkwa Ahụike na Ọrụ Ọrụ, Matlọ Ọrụ Maka Ahụike Nwa na Childmụaka. Ahụike ụmụaka USA 2011. Rockville, Maryland: Ngalaba Ahụike na Ọrụ US, 2011: http://mchb.hrsa.gov/chusa11/hstat/hsa/pages/229am.html
2Casey, BJ et al. Braking na osooso ụbụrụ nwa. J Res Adolesc. 2011 March 1; 21 (1): 21 – 33.
3Hwang K, Velanova K, & Luna, B. Iwusi ike nke netwọkụ na-ejikwa ihe ọmụma na-achịkwa mmepe nke njikwa na-egbochi ihe mgbochi: ihe ntanetị na-arụ ọrụ magnetik na-arụ ọrụ. J. Neuroscience. 17 November, 2010; 30 (46): 15535-15545.
4 Giedd, JN. Brainbụrụ ndị nọ n'afọ iri na ụma: na-elezi anya ịmụ ihe, na-elebara ihe ize ndụ anya. Cerebrum 26 February 2009: http://www.dana.org/news/cerebrum/detail.aspx?id=19620
5 Asato MR et al. White Mat Development Development na nwata: Ọmụmụ DTI. Cerebral Cortex Septemba 2010; 20: 2122–2131
6 Galvan, A et al. Iskgba ihe ize ndụ na ụbụrụ toro eto: onye nọ n'ihe ize ndụ? Science Development 10: 2 (2007), pp F8 – F14
7Galván A & McGlennen KM. Nchegbu kwa ụbọchị na-eme ka ndị na-eto eto mee mkpebi dị ize ndụ: ọmụmụ mbido. Dev Psychobiol. 2012 Mee; 54 (4): 433-40.
8Chein, J. et al. Ndị ọgbọ nwere ike ịbawanye nsogbu nke ntorobịa site na ime ka arụmọrụ na mmegharị ụbụrụ nata ụbụrụ. Science Development 14 (2011): F1 – F10.
9Geier CF. et al. Ọmụmụ ihe dị na nhazi ụgwọ ọrụ yana mmetụta ya na nchịkwa inhibitory n'oge uto. Cereb Cortex. 2010 Jul; 20 (7): 1613-29.
10Baird, AA, Silver, SH (2011) umuaka umuaka: Gini mere okwu di na nwoke ji di. (na pịa) Mercer Law Review Lead Articles Edition, 62 (3): http://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=5&ved=0CDgQFjAE&url=http%3A%2F%2Ffaculty.vassar.edu%2Fabbaird%2Fabout%2Fpublications%2Fpdfs%2FBaird_Mercer_easyread.doc&ei=tF9PUKCRK-P00gG644C4Cg&usg=AFQjCNGQQ0iZwmioUfI3C6tC-TovQvGAhQ
11Baird AA, et al, “Kedu ihe ị chere?” Mbinye aka azụ metụtara ya na ịtụgharị uche n'oge uto. Ngosipụta akwụkwọ mmado: nzukọ 12 nke afọ Cognitive Neuroscience Society 2005: http://faculty.vassar.edu/abbaird//research/presentations/pdfs/CNS_05_ab.pdf
;