Drivinggba ọsọ, ọgwụ ọjọọ, na mmekọrịta nwoke na nwanyị na-adịghị mma: Omume na-ahụkarị ihe dị egwu na-etolite na-etolite etolite etolite na ụbụrụ na-emepe emepe
nke Carl Zimmer dere
Ndị na-eto eto bụ ihe egwuregwu, ọ bụghị naanị ndị mụrụ ha. Mgbe umuaka gabigara site na nwata rue oge uto, onwu ha di okpukpu abuo, n’agbanyeghi eziokwu na umuaka nwere ike ma karie umu aka karie oria karie oria. Ndi nne na nna na ndi sayensi juputara na nkowa. Ọ na-anwa ịkọwa ya nzuzu pụtara ìhè: Ndị na-eto eto amụtabeghị otu esi eme ezi nhọrọ. Mana nke ahụ abụghị eziokwu. Ndị ọkà n'akparamàgwà mmadụ achọpụtala na ndị nọ n'afọ iri na ụma ruru ogo ma ọ bụrụ okenye dị ka ha ghọtara ihe omume dị ize ndụ. Ihe ozo bu n’ebe oru.
Ndị ọkà mmụta sayensị na-achọpụta ihe “ihe ahụ” bụ. Brabụrụ anyị nwere akwara ozi nke neurons nke na-atụle ọnụ ahịa na uru nke ihe omume ga-adị. Ha jikọọ netwọdọ a gbakọọ etu ihe bara uru ma kedu etu anyị ga-esi nweta ha, na-ekpe ikpe nari narị nke abụọ, nke dị anya site na ịmara nke ọma. Nnyocha e mere na nso nso a na-ekpughe na ụbụrụ ndị nọ n'afọ iri na ụma na-emenye egwu n'ihi na ha na-atụle nsonaazụ ya n'ụzọ dị iche.
Offọdụ n’ime nghọta kacha mee ka uche jupụta na nwata na-esiteghị n’aka mmadụ kama ọ bụ oke. Ihe dị ka izu asaa mgbe amuchara nwa, oke na-etolite etolite etolite wee malite ime dị ka ndị ntorobịa. Ha na ebido n’enwe nne na nna ha na oge ha na ndi bekee ndi ozo; ha na - achọwanye ihe gbasara ihe ọhụụ na nyochawanye ụwa ha. Oke oke na-etolite etolite etolite. Ọ bụghị naanị na ha nwere mmasị na mmekọahụ kamakwa na ha nwechara obi ụtọ na ha nọ n'ọgba aghara.
Miriam Schneider, onye na-ekwu banyere ọgwụ na akparama agwa nke na-agụ oge uto na Mahadum Heidelberg, na ndị otu ya dere akwụkwọ mgbanwe a. Ndị sayensị ahụ mere nnwale na otu oke nke afọ dị iche iche, na-enye ụmụ anụmanụ ohere ị drinkụ mmiri ara ehi ha nwere ụtọ nke ukwuu. Ọnụego mmiri ara ehi ha dụrụ, n'ihe banyere oke ahụ ha, nọgidesiri ike n'oge ntorobịa ha. Ma mgbe ha ruru uto, ha bidoro ị toụkwu mmanya. Ozugbo ha ghọrọ oke oke, mmiri ha na-a drinkingụ mmiri ara ehi belatara wee kwụsie ike ka ha na-emewanye okenye.
Nye nne na nna ọ bụla hụrụ nwa nọ n'afọ iri na ụma nwere karama soda, ọgwụ a ga-adị ka ọ ma ama. Mana akparama agwa ụmụ oke abụghị naanị n'ihi na ha buru ibu karịa ụmụ oke. Schneider na ndi oru ibe ya zụrụ oke ha ka ha pịa igwe aria i muru. Oke oke nwere pịa ọtụtụ oge tupu ha ejiri otu nkwụ kwụọ ụgwọ ha, ntụtụ nke ọ bụla chọkwara presses abụọ ọzọ karịa nke gara aga. Nchoputa a nyere Schneider na ndi oru ibe ya ka ha tua otu oha di njikere inye ha maka ugwo. Ha chọpụtara na oke oke nwere ike ịpịpụta bekee karịa nke oke nke ọgbọ ọ bụla ọzọ, na-etinyekwu ọrụ maka kalori ha na-enweta. N'aka ozo, ha bara uru mmiri ara.
Otutu nnwale ndị ọzọ na-akwado nsonaazụ Schneider. Ma ọ̀ dị obere ma ọ bụ nke mmadụ, oge uto na-eme ka anyị nwekwuo uru ọ bụghị naanị n’ihe ọ drinksụ sweetụ dị ụtọ kamakwa n’ụgwọ ọrụ niile. Otu ndi otu kuru Elizabeth Cauffman, onye ọkà mmụta sayensị na-eme nchọpụta na Mahadum California, Irvine, onye na-amụ akparamagwa agbụrụ na ndị na-eto eto, ji kaadị kaadị were dee kaadị a. Ya na ndị otu ya nwere ndị ọrụ afọ ofufo na-egwu egwuregwu ịgba chaa chaa dị mfe nke nwere foto deki nke kaadị anọ na enyo kọmputa (pdf). Na oge ọ bụla egwuregwu ahụ, akụ na-arụtụ aka n'otu n'ime oghere ndị ahụ. Ndị ọrụ afọ ofufo ahụ nwere ike ịtụgharị kaadị ma ọ bụ gafere. Kaadị nke ọ bụla nwere ego dị iche iche na ya - “+ $ 100,” dịka ọmụmaatụ, ma ọ bụ “- $ 25.” Ihe mgbaru ọsọ nke egwuregwu a bụ ka ha merie ọtụtụ ego na-eche n'echiche.
Ndị ọkà mmụta sayensị ahụ ekwuchie oche ndị ahụ. Abụọ n'ime deki a nwere kaadị funahụrụ karịa karịa nke na-emeri, ihe ntụgharị bụ eziokwu maka ụbọbọ abụọ ndị nke ọzọ. Mgbe ndị mmadụ na-egwu egwuregwu ndị a, ha na-atụgharị uche n'atụghị egwu ha ka ha na-ahụ kaadi ndị ọzọ. Ha na-agafe karịa na ebe ana-afere ma werekwa kaadị na ndị ọzọ. Cauffman na ndị ọrụ ibe ya nyochara usoro nke ndị ọrụ afọ ofufo nke 901 dị na afọ site na 10 ruo 30 afọ ma jiri ndị ntorobịa tụnyere ndị ọzọ. N'ime afọ niile, ndị ọrụ afọ ofufo ahụ merela agadi, otú ahụ ka ha na-agbara ego ọzọ n'iji ọdụ ụgbọ mmiri ndị furu efu. Ma ndị ọkà mmụta sayensị ahụla usoro ọzọ mgbe ọ banyere na enwetara okpu. Ndị na-eto eto gbara egwu na-egwuri egwu karịa ndị okenye ma ọ bụ ụmụaka. N’ikwu ya ozo, ha nwere ọmiko n’enwe ụgwọ nke ịkpata ego mana ọ dịkwa otu ndị ọzọ mgbe ọ bịara n’ihe egwu ịdakwasị ya.
Kpa agwa a bụ ụdọ akwara ụbụrụ. Neuroscientist BJ Casey ya na ndị otu ibe ya na Sackler Institute nke Weill Cornell Medical College kwenyere na ụzọ pụrụ iche ndị ntorobịa siri were ihe dị iche iche wee bụrụ nke akọwara site na mmụọ. N'ime usoro ihe nkwụghachi ụgwọ anyị nwere usoro abụọ dị iche, otu maka ịgbakọ uru nke ụgwọ ọrụ yana nke ọzọ maka ịtụle ihe egwu dị na inweta ha. Ha anaghị arụkọ ọrụ ọnụ nke ọma.
Casey achọpụtala ọrụ nke sistemụ abụọ ahụ site na ime ka ndị wepụtara onwe ha kpọọ egwuregwu mgbe ha dina na nyocha fMRI. Ya na Leah Somerville ibe ya na postdoctoral gosipụtara ndị ọrụ afọ ofufo 62 nwere ihu ọchị na ihu ọchị. N'ime ule ụfọdụ, ndị ọrụ afọ ofufo a nwere pịa bọtịnụ mgbe ọ bụla ha hụrụ ihu ọchị; N’ime ọnwụnwa ndị ọzọ, a gwara ha ka ha guzogide ihu ndị nwere obi ụtọ ma zaghachi ndị dị jụụ, n’agbanyeghi na ihu ihu obi ụtọ na-akpọghachi azịza nkwụghachi ụgwọ na ụbụrụ dịka anya ihe ngosi dollar ma ọ bụ atụmanya nke ụtọ nri.
Casey welitere ugboro ole ndị ọrụ afọ ofufo ahụ zaghachiri ihu ndị ziri ezi, yana ugboro ole ha jụrụ iguzogide mkpali nke pịa bọtịnụ mgbe ị na-ele ndị nwere obi ụtọ. Mgbe ahụ ọ nyochara ụbụrụ ụbụrụ nke ndị ọ na-achị iji hụ mpaghara ụbụrụ na-arụ ọrụ na iji hụ ma afọ ole ndị ọrụ afọ ofufo ahụ sitere - 6 ruo 29 - mere mgbanwe na azịza ha. Ọzọkwa, ụmụaka nọ na-apụ iche iche. Mgbe ajụrụ iji pịa bọtịnụ maka ihu iru ala, o yikarịrị ka ọ ga -ehie ụzọ pịa bọtịnụ maka ihu ndị nwere ọ happyụ, kwa. N’ikwu ya n’ụzọ ọzọ, ụgwọ ọrụ ihu na-enye ọ harderụ mere ka o siere ha ike ijide onwe ha.
Scbụrụ ụbụrụ gosiri otú ha si arụ ọrụ ụgwọ dị iche. N'ime ndị nọ n'afọ iri na ụma naanị, ịhụ ihu dị ụtọ na-eweta nzaghachi dị mkpa site na oghere mgbapụta, obere patị nke neurons nke dị nso na etiti ụbụrụ. Na ventral striatum na-eche dopamine nke ọma, nke na-eme ka mmadụ nwee atụmanya ma na-enyere ụbụrụ aka ilekwasị anya na iru ihe mgbaru ọsọ. A na - emeghachi ihe nkwụghachi na nnukwu ụgwọ ọrụ, na n'afọ iri na ụma, ọ na - eme ka ọ bụrụ ihe ngosi okwu, na - eme ka ụgwọ ọrụ yie ihe na - adọrọ adọrọ karị.
Otu netwọdi dị iche iche nke dị na mpaghara ụbụrụ dịịrị maka inyocha ihe ndị a na - eme. Netiwo a na-ejikwa ikike ịmara na-enyere anyị aka ijigide ihe nwere ike ịnapụta ụgwọ ọrụ nwa oge ma ọ bụrụ na ọ ga-egbochi ebumnuche dị ogologo. Netwọk ahụ na-eto nwayọ nwayọ karịa afọ 25 mbụ nke ndụ. N'ihi ya, ọ na-arụ ọrụ na-adịghị mma n'oge ọ bụ nwata, ọ ka mma na ndị nọ n'afọ iri na ụma, na ọbụna ka mma na ndị okenye.
Casey bịara lelee netwọkụ na-achịkwa ikike ịrụ ọrụ. Ya na ndị ọrụ ibe ya nyochara ụbụrụ ụbụrụ ndị ọrụ afọ ofufo ka ha na-etinye onwe ha aka n'ịkụ otu mkpịsị ugodi ekwenyeghị na ha kụrụ. N'oge ndị ahụ, akụkụ nke netwọkụ akara na -akpọ, a na-akpọ gyrus na-adịchaghị mma, na-arụ ọrụ karịa ka ọ na-eme n'oge ndị ọzọ. Mgbe ndị ọkà mmụta sayensị ahụ na-atụle nzaghachi nchịkwa nchịkwa nke ndị mmadụ na afọ dị iche iche, ha hụrụ usoro pụtara ìhè. N'ime ụmụaka, netwọk kacha arụ ọrụ, n'ime ndị nọ n'afọ iri na ụma, ọrụ ahụ dị ala, na ndị okenye ọ ka dị ala. Casey na-enye echiche na ka netwọkụ akara na-eto, ọ na-arụ ọrụ nke ọma. Ihe kpatara ya bụ na ka anyị na-aka nká, anyị kwesịrị itinyekwu obere mgbalị iji gbochie onwe anyị.
Nsogbu nke ndị nọ n'afọ iri na ụma, ndị Casey na-enyo enyo bụ na ha dabara na oghere oghere. Ọsọ nke homonụ n'oge itolọbịa na - enyere aka ịbanye na netwọsị ụgwọ ọrụ na-eduga ntozu okè, mana homonụ ndị ahụ anaghị eme ihe ọ bụla iji mee ka netwọchị nchịkwa ọgụgụ isi kwụsị. Kama nke ahụ, njikwa amamịghe ji nwayọ toogo site na nwata, nwata, ma ruo na nwata. Ruo mgbe ọ tolitere, ndị nọ n'afọ iri na ụma na-arapara n'ahụ mmeghachi omume siri ike maka ụgwọ ọrụ n'enwetaghị azịza dị ukwuu maka ihe egwu ndị metụtara.
Site n'echiche evolushọn, mmetụta ọjọọ nke ụmụaka na-eto eto nwere ike ịba uru, Casey rụtụrụ aka. Ozugbo nwa na-eto eto tozuru oke inwe mmekọahụ, ọ kwesịrị ịhapụ ndị mụrụ ya gaa naanị ya. Ọ ghaghi ịchọta nri ya ma mekwaa ọnọdụ ya n'ime ụwa nke ndị okenye. N’ụfọdụ ụmụ anụmanụ, oge uto bụ oge maka ndị mmadụ n’otu n’otu ịhapụ otu ma chọta nke ọhụrụ. N’ebe ndị ọzọ, ọ bụ oge ịchọ ndị ha na ha nwere mmekọahụ.
Usoro ụgwọ ọrụ nke ụbụrụ dị afọ iri na ụma nwere ike ime ka ndị na-eto eto dịkwuo njikere ịnagide ihe ize ndụ ndị na-esite na ndụ ọhụrụ a dị egwu. Mana n'inweta ihe egwu dị ugbu a dị ka ọgwụ ọjọọ na ụgbọala ngwa ngwa, ihe ize ndụ mmadụ abawanyela. Mbido adịghị arụ ọrụ ngwa ngwa iji meghachi omume na ihe ndị a.
Ibulite ogo nke ụbụrụ nwekwara ike imepe ụzọ maka nsogbu uche. N'ihi ahụmịhe, gburugburu ebe obibi, ma ọ bụ mkpụrụ ndụ ihe nketa, ụfọdụ ndị nọ n'afọ iri na ụma nwere ike ịnwe njikwa ọgụgụ isi dị ala, na-eme ka ọ bụrụ ihe kachasị mfe na akara ụjọ nke ụjọ, Casey na-atụ aro. Ọ bụrụ na ejighị akara ndị ahụ akara, ha nwere ike ibute nkụda mmụọ, nkụda mmụọ, ma ọ bụ ọgba aghara ndị ọzọ dị ka ihe riri ahụ. Ọ bụrụgodị na ndị na-eto eto ahaziri nke ọma nwere ike ịhọpụta obi ya n'isi - ma ọ bụ, ikekwe anyị ga-ekwu ugbu a, ụdị oghere dị ala karịa nke dị na mbụ.
Frontostriatal Maturation na-ebu amụma ọgụgụ isi ịchịkwa ọdịda nke agụụ ihe ntorobịa.
J Cogn Neurosci. 2010 Sep 1.
Somerville LH, Hare T, Casey BJ.
Weill Cornell Medical College, New York.
nkịtị
Ndi na-eto eto n’enwe ihe ize ndụ bu nsogbu ahuike nke ọha nke n’eme ka nsogbu nke ndu onye isi na adighi nma bia. Otu ihe e chere na-emetụta ikike nke ndị nọ n'afọ iri na ụma maka ịnara ihe egwu bụ mmetuta dị mma maka akara agụụ, n'ihe metụtara ikike akabeghị aka ịchịkwa ikike nghọta zuru oke. Anyị nwalere nkwupụta a site na ịkọwa mmekọrịta n'etiti ventral striatal, dorsal striatal, na mpaghara ndị dị n'ihu na-enwe ụdị agụụ dị iche iche site na iji nyocha fMRI. Childmụaka, ndị nọ n'afọ iri na ụma, na ndị okenye toro eto na-arụ ọrụ na-enweghị agụụ (ihu ọchị) na ihu na-enweghị isi (ihu dị jụụ). Njikwa mkpali na njirisi na-anọpụ iche gosipụtara ọganihu dị n'usoro na afọ, ebe ndị nọ n'afọ iri na ụma gosipụtara mbelata nkwụsị na njikwa mkpali na njirisi agụụ. Omume arụmọrụ a na ndị nọ n'afọ iri na ụma nwere arụmọrụ dị ukwuu na ventral striatum. Mgbakọ ndị a na-eme na mbụ na-emekọ ihe ọnụ na nghọta zuru oke ma gosipụta nzaghachi usoro na afọ maka enweghị ike ịga ule. Njikọ njikọta mere ka akọwapụta ihu ihu ihu ihu ihu gụnyere gọọl na ihu na-adịchaghị mma na dorsal striatum n'oge anaghị aga n'ihu ọnwụnwa. Nyochaa nyocha na mmepe gosipụtara na ndị nọ n'afọ iri na ụma nwere nnukwu mmekọrịta dị n'etiti ụmụntakịrị na ndị okenye maka obi ụtọ na-enweghị ịga na ọnwụnwa. Nchọpụta ndị a na-eme ka ndị mmadụ na-eto eto na-emebiga ihe ókè na-egosi ihe dị mkpa na-emetụta ndị na-eto eto metụtara mmeghachi omume nchịkwa nke mmụọ. Njikọ na data mmekọrịta na-atụ aro ka sistemụ a na-ekwurịta okwu n'ogo nke dorsal striatum dị iche na mmepe. Eleghị mmadụ anya ịza usoro ihe a bụ otu usoro enwere ike na - eme ka mmadụ bute ihe egwu oge ọ na - eto eto
;