ZVIMBVUNZO: Pfungwa yechinyorwa chino ndeye mhedzisiro "Executive kushanda" ine mikana yedu yekusatendeka. Izvo zvakakosha nekuti chishuwo (dopamine) chekuita bonde nhaurani mudiwa inomutsa iwo mamwe mairiyiti maseketi (mubairo wedunhu) echishuwo se porn. Iko kugona kuramba (Executive basa) inoshandisa iwo iwomberi epamberi cortex macircuit sekudzivisa kushandiswa kwepabonde. Kushomeka kwekushanda kwemaseketi makuru aya chiratidzo chekusagadzikana uye kupindwa muropa. Hupofontality ndipo kana aya masimba masimba asina kukwira kubasa.
Chisungo: Sei Vamwe Vachirwisana Nehukama Kusatendeseka Kupfuura Vamwe
Scott Barry Kaufman, Ph.D
Yakatumirwa: 05 / 17 / 11 09: 21 AM ET
Iwe uri anokwezva munhu mune ine rudo, yakazvipira, inofara hukama. Zvakadaro, pane muedzo pese pese. Kuchitoro, munhu akanaka pamutsetse wekutarisa anokunyemwerera neziso rakasimudzwa. Iwe unotanga kutaura kwekutamba, uye munhu uyu anokumbira nhamba yako. Unoita nezvei? Sei usingabiridzi? Chii chiri kukumisa?
Munguva dzakaita seidzi, pane kukakavadzana pakati pehunhu hwako hwepamuviri (kurara nemunhu uyu izvozvi!) Uye chinangwa chako chenguva refu (gara wakazvipira kune mumwe wako!). Kuva nehunhu mukati mawo pachako hazvireve kuti kwakaipa. Ingori chiratidzo chekuti uri munhu. Kazhinji munhu wese, asina kana asina, anodhonzwa otungamirwa kune vakanaka vanhu. Kana ukasangana nemunhu anokwezva, maitiro ehunhu evanhu anoita otomatiki uye vanowanzo tarisa kwenguva yakareba mumaziso emunhu anokwezva. Zvese izvi zvinoitika pasina kuedza kana kudzora chero. Kuita maziso nemunhu anokwezva kunotopa mubayiro kuhuropi hwedu, kumisikidza mativi anoenderana nemubairo.
Tichifunga nezve kwese kwese, otomatiki, uye masimba aya maitiro, mumwe anogona kunetseka: nei munhu wese asiri kubiridzira? Zviripachena, munhu wese haabiridzi, achisimudza mubvunzo: nei vamwe vanhu vari kugona kurwisa uyu muyedzo wekukurumidza kupfuura vamwe?
Ongororo ichangobva kuitika inoratidza kuti mhinduro yacho ine zvakawanda zvokuita nekuziva kugadzirisa. Mamiriro ezvinhu asina kuitika ndeyekutora pfungwa. Kuwedzera izvi zvakasimba manzwiro kunoda kushanda kwepfungwa, uye dzimwe nzira dzakanakisa dzaunako (fungidzira zvose zvinopiwa Tiger Woods zvakagamuchirwa), zvakaoma kuti utungamirire mafungiro ako.
Mumakore achangopfuura, neuropsychologists vakawana seti yenzvimbo dzehuropi kumberi kwekutenderera (kutenderedza pahuma) yevanhu vanotsigira kuzvidzora maitiro. Aya anonzi "mabasa epamusoro," aive ekupedzisira ehuropi hwedu kushanduka, anosanganisira kugona kuronga, kudzivisa kana kunonoka kupindura. Chero apo mumwe munhu paanofanira kutarisisa nesimba pabasa uye osafuratira zvinokanganisa, ino nharaunda inonyanya kushanda. Kukura kunovhenekerwa nenzvimbo idzi dzehuropi kunofungidzira mibairo yakawanda yakakosha, kusanganisira kana vanhu vangangoteedzera tsika dzevanhu, kuramba miedzo yakasiyana siyana uye kuita hunhu hunokuvadza. Executive kutonga kunyange inofanotaura simba rekudzivisa shungu yekudya M & Ms kana uri pane chikafu.
Naizvozvo, kutonga kwevakuru kunogona kutora chinzvimbo mukubiridzira maitiro. Kana chinangwa chako chenguva refu ndechekugara wakazvipira kune mumwe wako, uye iwe uine heki yemuedzo wakawanda, izvi zvinoda hureji hwakawanda hwehutongi hwekutonga. Kudzora kwemabatiro kunogona kubatsirawo vanhu kunzvenga mamiriro ezvinhu munzvimbo yekutanga kwavanogona kukwezva kukwezva kweanogona kuve shamwari.
Uchapupu huchangobva kupa hunoti hutungamiri hune hutano hune zvakawanda zvokuita nekubiridzira. Simone Ritter nevamwe vashandi paRadboud University Nijmegen vakaona kuti pasi pemamiriro ezvinhu akadai, vanhu vanoita zvepabonde vanoita zvepabonde vanoita kuti vasanyanya kufarira vanhu vanoita zvepabonde vakasiyana kune avo vasina kuroorwa. Zvose zvebhadharo zvakanga zvasara, kunyange zvakadaro, pavakange vachigadziriswa mutero nemuongorori, zvakadai sokupiwa nguva yakaoma. Mune mamiriro ezvinhu aya, nevakuru vavo vanochengetedza pasi, pakanga pasisina musiyano pakati pevamwe uye vanoita zvepabonde vanobatanidzwa! Zvinoita sezviri pachena, kuti rudo rwevanhu ruregerero runongoramba ruzha rwevamwe varoorana kana ivo vane ruzivo rwakakwana rwezvinhu uye nguva yekuziva zvakasarudzwa.
Mune yekutsva-kunze-kwe-kushambadzira kudzidza mune yakakurumbira Journal of Personality uye Social Psychology, Tila Pronk nevamwe vake paRadboud University Nijmegen vakatarisa nyaya iyi zvakananga nekuongorora kwesainzi kuti sei vamwe vanhu vaine kuomerwa kupfuura vamwe mukugara vakatendeka vavanodanana navo. Pakati pezvidzidzo zvitatu, vakaongorora hukama pakati pechakasiyana chikamu chehutongi hwekutonga uye kugona kwevanhu kuramba vakatendeka.
Mukudzidza kwavo kwekutanga, vadzidzi makumi manomwe nevaviri vane rudo- vakapedza basa rekutonga rekuyera kugona kwavo kuchinjika pakati pezvikamu zviviri zvemirayiridzo uye bvunzo pfupi rakavabvunza kuti vakanaka sei kugara vakatendeka kune mumwe wavo (semuenzaniso, “Kana mukomana akanaka / musikana anoratidza kundifarira, ndinozviona zvakaoma kuti ndikunde muyedzo ”). Vakaona kuti avo vane masimba epasi ekutonga vaitanga kutaura kuti vane chinhanho chepamusoro chekuomerwa kuramba vakatendeka. Pakange pasina misiyano yechikadzi.
Mukudzidza kwavo kwechipiri, vakatarisa mafambiro evanhu chaiwo muzaniso dzevarume chete. Varume makumi maviri navaviri varume vanoita zvepabonde vakapedzisa basa rekutonga kwepamusoro iro raida kukwanisa kuchengeta tsamba muchiyeuchidzo panguva imwe chete kugadzirisa mashoko. Basa iri rinoda kudzokorora nguva dzose kwekuyeuka, iyo mitero yekutonga masimba. Pashure pokupedzisa basa racho, vatori vechikamu vakakumbirwa kugara muimba yekumirira kusvikira vakaedza vachivadana.
Zvino pakapinda mukadzi anoyevedza, uyo akaedzwa kuti avabatsire pakuedza kwavo. Iye mukadzi akarairwa neanoedza kuti azvibate zvine hushamwari asi zvisiri pachena kufarira kana kutamba. Hapana mumwe wevatori vechikamu akataura achiziva kuti vakadzi vaive chikamu chekuyedza. Iwo mafambisirwo akaverengerwa vhidhiyo, uye mushure meizvozvo, vakadzi uye vana vakazvimirira vanoona vakaratidzwa maminetsi mashanu ekutanga ehukama, uye ivo vakatonga kudanana kweiye mukomana. Vacherechedzi vese vakabvumirana mumwe nemumwe zvakanyanya mune izvo zvavakaona. Zvinopindirana nekudzidza kwavo kwekutanga, vakaona kuti iyo yakaderera iyo chikamu chevakuru kutonga, ndiko kuwedzera kuita kwekupfimbana.
Mukudzidza kwavo kwechitatu, vakatarisa kana hurumende yekudzivirira inobatsira kudzivirira vanhu kubva pakupedzisira mumamiriro ezvinhu neimwe nzira inonakidza pakutanga. Varume nevakadzi makumi matanhatu nevashanu vakapedzisa Stroop Test yakakurumbira, umo vaifanira kutumidza mavara ezwi asi vachiregeredza zvinorehwa neshoko iroro. Ichi hachisi basa rakanaka: edza iwe pachako!
Mushure mekutora danho rehutongi hwehutongi, vakaudzwa kuti vaizotamba mutambo wevazivikanwi nemutambi-akapihwa mukana, mavaizobvunza nekupindura mibvunzo yavo (semuenzaniso, "Ungade kuve nemukurumbira?") . Ivo vakaratidzirwa pikicha yeuyu mumwe mubatanidzwa (uyo akangoitika kuva anokwezva murume-murume pabonde!). Mushure memutambo, vakaratidza kukwezva kwavakaita mumwe mutambi nekutora chinotsvedza pane imwe nzvimbo pakati pekusanyanya kukwezva kusvika pakuyevedza uye kuti vangade sei kusangana neumwe mutambi muhupenyu chaihwo.
Zvisingashamisi, kana mukwikwidzi akawedzera kuona mumwe munhu achinakidza, ndipo paakanyanya kuda kusangana nemunhu iyeye. Zvinopindirana nekufanotaura kwavo zvakadaro, vakaona kuti kutonga kwevakuru kwakadzora chishuwo chakataurwa chekusangana neicho chinokwezva, asi chete chevanhu vane rudo. Zvichida izvi imhaka yekuti vanhu vasina kuroora vaisafanira kushandisa zviwanikwa zvekuziva kuti vatore danho kunyangwe zvishuwo zvavo zvainge zvakasimba sevaya vari muhukama. Zvakare, nepo varume paavhareji vaiona mumwe wevatori vechikamu seakanyanya kunaka kupfuura vakadzi, vese varume nevakadzi (vasina kuroora kana vari muhukama) vaive nemukana wakafanana wekuratidzira chishuwo chekusangana nemumwe munhu.
Chii chiri kuitika pano? Sei kutonga kwepamusoro kwakakosha zvakadaro kuti udzivise muyedzo wekubiridzira? Vatsvakurudzi vanopa mikana mishoma.
Imwe ingangoitika ndeyekuti kutonga kwepamusoro kunobatsira kutadzisa kuita zvishuwo zvinonzwa nemunhu wese. Kune vakawanda vavakaroorana navo, kuva neshungu kwakanaka, asi kuzviita hakuna kudaro. Kudzora kwemutungamiriri kunogona kubatsirawo kudzivisa chishuwo chekutaurirana kufarira kune vangangobatirana navo, sekutamba nerudo uye kupinda mumamiriro ezvinhu apo muedzo ucharamba uchizviratidza (semuenzaniso, "kutandara"). Zvese izvi zvinodzivisa zvinoda mashoma ekuziva zviwanikwa.
Ivo vane mashoma ezasi ehutongi hwekutonga vanogona zvakare kufungidzira zvakanyanya nezve vangangoita vadyidzani. Kutsvagurudza kunoratidza hukama hwakasimba pakati pehutongi hwekutonga uye pfungwa-dzinodzungaira kazhinji. Vaya vane masimba epamusoro ekudzora vanogona kungofunga-kudzungaira zvishoma, uye nekudaro vasave vanonetsekana pavanotarisana neanogona kudanana naye mumunhu. Kudzora kwemutungamiriri kunogona zvakare kubatsira mukukwanisa kuchengetedza chimiro chemudiwa mupfungwa kana uchitaurirana nemumwe munhu anopisa. Vanhu vari pasi pehutongi hwekutonga vanogona kuve nekunetseka kwakanyanya kuchengeta uyu mufananidzo mundangariro dzavo uye nekudaro vangangotadza kunyatsofunga kuburikidza nemhedzisiro yekurega muyedzo. Izvo zvakare zvinoita kuti vanhu vane akasiyana mazinga evakuru kutonga avo vari muhukama vanotoona akasiyana nhanho dzeyedzo pavanosangana neanogona kuve shamwari. Zvese izvi mikana yakaibva yekumwe kutsvagisa.
Zvinorehwa nekutsvaga uku zvakakura. Ndiani angadai akafunga kuti chimwe chinhu sekuziva uye nemweya-chisina simba rekuvandudza mavara mundangariro kana kutumidza mavara nekukasira sezvazvinogona kuve zvine chekuita nekudzivisa muyedzo wekubiridzira? Uku kutsvagurudza kunoratidza kusimba kwakabatana kwakabatana pamwe nezvose zviri muhupenyu hwedu. Panguva ipi neipi kugona kwevanhu kushandisa kugona kwekuziva kunoderedzwa, vari panjodzi yekusavimbika.
Mamiriro ezvinhu mazhinji anogona kukanganisa kutonga kwevakuru, kusanganisira rakakura basa kana kushushikana. Kutsvagurudza kunoratidza kuti vanhu vanowanzo tenderera kusatendeka kana vakasangana nedanho repamusoro rekushushikana kwepfungwa. Fungidzira kuve wakakurumbira-mukurumbira kana wezvematongerwo enyika ane zvakawanda zvekuita bonde uye rinonetsa basa - ndiyo nzira yekusavimbika! Uku hakusi kuregerera chero munhu, hongu. Asi zvinowedzera zvishoma kukunzwisisa kwedu.
Wedzera doro kune musanganiswa, uye kukanganwa nezvazvo. Doro rakaratidzirwa kuti risakanganise kugadzirisa maitiro ekugadzirisa, uye rakaratidzawo kuti rakabatana nekusavimbika uye kuzvibata kwepabonde kune ngozi pakati pevadzidzi vekukolishi (avo vatova seboka vane mauto mashoma ekutonga masimba kutanga).
Hunhu hwenyaya iyi? Kuramba muyedzo wekubiridzira kunoda kushanda nesimba. Kana iwe uine yakawanda yekutonga masimba, iwe ungangove usingaite mukana wekubiridzira kune mumwe wako. Kana iwe usina yakawanda yekuziva zviwanikwa, uye iwe uchida kuramba wakazvipira kune mumwe wako, iwe zvirinani tariro iwe hausi unokwezva, mupfumi, mukurumbira, pasi peshungu zhinji kana kudhakwa. Uye namatira kuti usatarise iwo mabhokisi ese panguva imwe chete. Kana zvisina kudaro iwe unenge uri munyatwa.
Zvino, kana iwe uchida kuongorora wako waungazoroora naye kuti aone kuti angangokubiridzira sei, vape ol 'Stroop Bvunzo. Ini ndinogona kuraira kuti iwe usaite izvi pazuva rekutanga kunyangwe, kana zvikasadaro vanosungirwa kukubiridzira - uye nechikonzero chakanaka!
;