J Child Psychol Psychiatry. 2014 Jun;55(6):635-54. doi: 10.1111/jcpp.12197.
Kudalirika
ZOYENERA NDI KULAMBIRA:
Kugwiritsa ntchito mafoni ndi intaneti ndi achichepere kwachuluka kwambiri pazaka khumi zapitazi, kuyandikira kukodzedwa ndi ana apakati m'maiko otukuka. Kuphatikiza pa zabwino zambiri, zomwe zili pa intaneti, kulumikizana kapena kuchita zimatha kugwirizanitsidwa ndi chiwopsezo; Kafukufuku wambiri wawunika ngati izi zimapangitsa kuti izi zitheke. Timasanthula mtundu wa kuchuluka kwa ngozizi, ndikuwunika umboni pazomwe zimawonjezera kapena kuteteza pazakuvulala zomwe zimadza chifukwa cha ngozizi, kuti tidziwitse ophunzira ndi akatswiri pazantchito. Timazindikiranso zovuta za malingaliro ndi njira zomwe timakumana nazo mu kafukufuku watsopanoyu, ndikuwunikiranso mipata ikuluikulu yofufuza.
ZITSANZO:
Popeza kusintha kwa msika pamsika wama tekinoloje, timasanthulanso kafukufuku wofalitsidwa kuyambira 2008. Kutsata kusanthula kwatsatanetsatane kwa mabukhu kuchokera kuzinthu zikuluzikulu (psychology, psychology, maphunziro, media media ndi ma computer science), kuwunikaku kumangoyang'ana pa maphunziro aposachedwa kwambiri, apamwamba kwambiri, poyerekeza izi mkati mwatsatanetsatane pamunda.
ZOKUTHANDIZA:
Kuopsa kochitira nkhanza pa intaneti, kucheza ndi osawadziwa, kutumizirana mameseji ogonana ('kutumizirana zolaula') komanso zolaula zimakhudza achinyamata ochepera m'modzi mwa achinyamata asanu. Kuyerekeza kwakukula kumasiyana malinga ndi tanthauzo ndi muyeso, koma sikuwoneka kuti ukukula kwambiri ndikuwonjezera mwayi wogwiritsa ntchito matekinoloje apafoni ndi intaneti, mwina chifukwa chakuti matekinolojewa sangakhale pachiwopsezo china pamakhalidwe olumikizidwa ku intaneti, kapena chifukwa chowopsa chilichonse chomwe chingachitike chifukwa cha kukula kachitetezo kuzindikira ndi zoyeserera. Ngakhale sizowopsa zonse pa intaneti zomwe zimadzipweteketsa, zotsatira zoyipa zingapo zamaganizidwe ndi malingaliro zimawululidwa ndimaphunziro ataliatali. Zothandiza kuzindikira ana omwe ali pachiwopsezo chachikulu kuposa ena, umboni umavumbula zinthu zingapo zomwe zimayambitsa ngozi: umunthu (kufunafuna chidwi, kudzidalira, zovuta zamaganizidwe), zochitika pagulu (kusowa thandizo la makolo, zikhalidwe za anzawo) ndi zinthu za digito (zochita pa intaneti , maluso a digito, masamba ena apaintaneti).
MAFUNSO:
Zowopsa zapa mafoni komanso pa intaneti zikulumikizana kwambiri ndi zoopsa zomwe zidalipo (pa intaneti) m'miyoyo ya ana. Zofufuza zosanthula, komanso tanthauzo kwa akatswiri, zimadziwika. Chovuta tsopano ndikuwunika ubale womwe ulipo pakati pazowopsa zosiyanasiyana, ndikukhazikitsa zoopsa ndi zoteteza zomwe zadziwika kuti apange njira zothandiza.
KEYWORDS: cyberbullying; chitetezo chamwana; nkhanza za cyber; intaneti; matekinoloje apakompyuta ndi mafoni; zinthu zowopsa; kutumizirana mameseji ndi zolaula
;